Marcellus de medicamentis


Quod natum Phoebus docuit, quod Chiro Achillem,

Quod didicere olim Podalirius atque Machaon

A genitore suo, qui quondam uersus in anguem

Templa Palatinae subiit sublimia Romae:

5

Quod Cous docuit senior quodque Abdera suasit,

Quod logos aut methodos simplexque empirica pangit:

Hoc liber iste tenet diuerso e dogmate sumptum.

Namque salutiferas disponit pagina curas.

Istic repperies per nomina perque medellas

10

Descriptas species et pondera mensurarum

Congrua, quae sapiens sumes moderamine certo.

Ne fallare, uide, neu quae sunt parta saluti

Vertat in exitium non sollers cura medentis.

Sume igitur medicos pro tempore proque labore

15

Aetatisque habitu summa ratione paratos,

Gramine seu malis aegro praestare medellam

Carmine seu potius: namque est res certa saluti

Carmen ab occultis tribuens miracula uerbis.

Quae curis hominum physicorum inuenta pararunt,

20

Quaeque suis natura bonis terraque marique

Edidit, illa suis altrix simul atque creatrix

Fetibus omnigenis, quos parturit; ergo salubres

Suggerit impensas ponto et tellure creatas,

Angue, fera, pecude et fruge, alite, murice, pisce,

25

Lacte, mero, pomis, lymphis, sale, melle et oliuo,

Sucis, unguinibus, taedis, pice, sulfure, cera,

Polline, farre, fabis, lino, scobe, uellere, cornu,

Bacis et balanis, lignis, carbone, fauilla,

Floribus et uariis herbis, holere atque metallis,

30

Sandyce et creta, spimitho, pumice, gypso,

Cadmia, chalciti, chalcantho, chalcecamino,

Cassitero molli, lepide, cypro atque atramento.

Prome etiam (seu tunde prius seu contere gyro),

Quod uiride hortus habet, uel quod carnaria siccum,

35

Alia serpullumque herbas thymbramque salubrem

Brassicaque et rafanos ac longis intiba fibris

Et mentam et senapi coriandrum prototomumque

Erucam atque apium, maluam betamque salubrem

Rutam et nasturcum et amara absinthia misce

40

Puleiumque potens nec non et lene cyminum.

Palmula nec desint Edymes nec pruna Damasci,

Quae cum multiplici contriris orbe terendo,

In patinis excocta dabis aut grandibus ollis,

Verum adoperta coques, ne fumida iura saporem

45

Corruptum reddant, quae mox fastidiat aeger.

Adde et aromaticas species, quas mittit Eous,

Vel quae Iudaicis flagrant bene condita capsis,

Tus, costum, folium, myrram, storacem, crocomagma,

Aspalathum, gallam, elleborum nigrumque bitumen

50

Et nardum et casias et amoma et cinnama rara,

Balsama, peucedanum, spicam, crocum atque bidellam,

Irim, castoreum, scillam, opium, panaceam,

Resinam, lepidum, euforbium, git atque pyrethrum

Zingiber et calidum, mordax piper, et laser algens,

55

Agaricum, asarumque potens, aloen, aconitum,

Galbana, sandaracam, samsucum, sporon, alumen,

Acaciam, propolin, adarcen, cnicon, acanthum,

Andrachnen, acoron, opopanaca, pompholygemque,

Cyperum, ladanum, sagapenon et tragacanthon

60

Scammoniam, †cypen†, malabathron, ammoniacon,

Denique repperies istic, quod lucis in ortu

Indus Arabs Serus Perses diuesque Sabaeus

Vicino sub sole legunt, quod praebet Orontes,

Eximium ignoto mittit quod Nilus ab ortu,

65

Decerptum foliis, ramo, cute, cortice, uirga,

Quodque ab Idumaeis uectum seplasia uendunt

Et quidquid confert medicis Lagea cataplu.

Haec quicumque leges, poteris discernere tecum,

Agnoscenda magis siue exercenda rearis.

70

Quisque tamen nostrum hoc studium dignabere, quaeso

Praestes iudicium purum mentemque benignam.

Sic tua perpetuo uegetentur membra uigore

Et peragas placidam per multa decennia uitam.

Sic non incuses ualidam placidamque senectam

75

Nec tibi sit medicis opus umquam nec tibi casus

Aut morbus pariant ullum quandoque dolorem,

Sed procul a curis et sano corpore uiuas,

Quotque hic sunt uersus, tot agant tua tempora Ianos.