Atque ea non oculis diuum pater amplius aequis
Sustinuit, natique pios miseratus amores
Iunonem ardenti trepidam grauis increpat ira.
"Vt noua nunc tacito <te> pectore gaudia tollunt!
5
Haeret inops solisque furit Tirynthius oris,
At comite immemores Minyae facilesque relicto
Alta tenent. sic Iuno ducem fouet anxia curis
Aesonium, sic arma uiro sociosque ministrat.
Iam quibus incertam bellis Scythicaeque pauentem
10
Gentis opes, quanta trepidam formidine cernam!
Tum precibus, tum me lacrimis et supplice dextra
Attemptare ueto; rerum mihi firma potestas.
I, Furias Veneremque moue; dabit impia poenas
Virgo nec Aeetae gemitus patiemur inultos.
15
Dixit et arcano redolentem nectare rorem,
Quem penes alta quies liquidique potentia somni,
Detulit inque uagi libauit tempora nati.
Ille graues oculos et Hylan resonantia semper
Ora ferens, ut nulla deum superare potestas,
20
Procumbit. tandem fessis pax reddita siluis
Fluminaque et uacuis auditae montibus aurae.
Ecce puer summa se tollere uisus ab unda
Frondibus in croceis et iniquae munere nymphae,
Stansque super carum tales caput edere uoces:
25
"Quid, pater, in uanos absumis tempora questus?
Hoc nemus heu fatis mihi iam domus; improba quae me
Nympha rapit saeuae monitu Iunonis in amnes
Nunc Iouis accessus et iam mihi limina caeli
Conciliat iungitque <toros> et fontis honores.
30
O dolor, o dulces quas gessimus ante pharetrae!
Iam socii laetis rapuerunt uincula uentis
Hortator postquam furiis et uoce nefanda
Impulit Oenides. uerum cum gente domoque
Ista luet saeuaeque aderunt tua numina matri.
35
Surge age et in duris haud unquam defice; caelo
Mox aderis teque astra ferent: tu semper amoris
Sis memor et cari comitis ne abscedat imago."
Talibus orantem dictis uisuque fruentem
Ille ultro petit et uacuis amplexibus instat
40
Languentisque mouet frustra conamina dextrae:
Corpus hebet somno refugaque eluditur umbra.
Tum lacrimis, tum uoce sequi, tum rumpere questus,
Cum sopor et uano spes maesta resoluitur actu.
Fluctus ab undisoni ceu forte crepidine saxi
45
Cum rapit halcyonis miserae fetumque laremque,
It super aegra parens queriturque tumentibus undis
Certa sequi quocumque ferant, audetque pauetque,
Icta fatiscit aquis donec domus haustaque fluctu est;
Illa dolens uocem dedit et se sustulit alis:
50
Haud aliter somni maestus labor. exsilit amens
Effusisque genas lacrimis rigat. "ibimus" inquit
"Solus et hos montes desertaque lustra tenebis,
Care puer, nec res ultra mirabere nostras."
Haec fatus relegitque uias et uallibus exit
55
Incertus quid Iuno ferat, quas apparet iras.
Nec minus et socios cernit procul aequore ferri
Praecipites tacitumque pudet potuisse relinqui.
Iamque iter ad Teucros atque hospita moenia Troiae
Flexerat Iliaci repetens promissa tyranni,
60
Cum maesto Latona simul Dianaque uultu
Ante Iouem stetit et supplex sic fatur Apollo:
"In quem alium Alciden, in quae iam tempora differs
Caucaseum, rex magne, senem? nullumne malorum
Finem adeo poenaeque dabis? te cuncta precatur
65
Gens hominum atque ipsi iam te, pater <optime>, montes
Fessaque cum siluis orant iuga. sat tibi furtum
Ignis et aetheriae defensa silentia mensae."
Dixit ubi, e scopulis media inter pabula diri
Vulturis ipse etiam gemitu maestaque fatigat
70
Voce Iouem saeuis releuans ambusta pruinis
Lumina; congeminant amnes rupesque fragorem
Caucaseae; stupet ipse dei clamoribus ales.
Tunc etiam superas Acheronte auditus ad arces
Iapetus; grauis orantem procul arcet Erinys
75
Respiciens celsi legem Iouis. ille dearum
Fletibus et magno Phoebi commotus honore
Velocem roseis demittit nubibus Irin.
"I, Phrygas Alcides et Troiae differat arma;
Nunc" ait "eripiat dirae Titana uolucri."
80
Diua uolat defertque uiro celeranda parentis
Imperia atque alacrem laetis hortatibus implet.
Iam Minyae mediis clarae per sidera noctis
Fluctibus intulerant placido caua lintea cursu
Multaque deserto memores super Hercule uoluunt.
85
Thracius at summa sociis e puppe sacerdos
Fata deum et miserae solans incommoda uitae
Securum numeris agit et medicabile carmen;
Quod simul adsumpta pulsum fide, luctus et irae
Et labor et dulces cedunt e pectore nati.
90
Interea magni iamiam subeuntibus astris
Oceani genitale caput Titania frenis
Antra sonant; Sol auricomis cingentibus Horis
Multifidum iubar et bisseno sidere textam
Loricam induitur; ligat hanc qui nubila contra
95
Balteus undantem uariat mortalibus arcum.
Inde super terras et eoi cornua montis
Emicuit traxitque diem candentibus undis
Et Minyas uiso liquerunt flamina Phoebo.
Proxima Bebrycii panduntur litora regni,
100
Pingue solum et duris regio non inuida tauris.
Rex Amycus; regis fatis et numine freti
Non muris cinxere domos, non foedera legum
Vlla colunt placidas aut iura tenentia mentes.
Quales Aetnaeis rabidi Cyclopes in antris
105
Nocte sub hiberna seruant freta, sicubi saeuis
Aduectet ratis acta Notis tibi pabula dira
Et miseras, Polypheme, dapes, sic undique in omnes
Prospiciunt cursantque uias qui corpora regi
Capta trahant. ea Neptuno trux ipse parenti
110
Sacrifici pro rupe iugi media aequora supra
Torquet agens. sin forma uiris praestantior adsit
Tum legere arma iubet sumptisque occurrere contra
Caestibus; haec miseris sors est aequissima leti.
Huc ubi deuectam Neptunus gurgite puppem
115
Sensit et extremum nati prospexit in oras
Et quondam laetos domini certamine campos,
Ingemit ac tales euoluit pectore questus:
"Infelix imas quondam mihi rapta sub undas
Nec potius magno Melie tum mixta Tonanti!
120
Vsque adeone meam quacumque ab origine prolem
Tristia fata manent? sic te olim pergere sensi,
Iuppiter, iniustae quando mihi uirginis armis
Concidit infelix et nunc chaos implet Orion.
Nec tibi nunc uirtus aut det fiducia nostri,
125
Nate, animos opibusque ultra ne crede paternis.
Iamiam aliae uires maioraque sanguine nostro
Vincunt fata Iouis, potior cui cura suorum est.
Atque ideo neque ego hanc tumidis auertere uentis
Temptaui tenuiue ratem nec iam mora morti
130
Hinc erit ulla tuae. reges preme, dure, secundos."
Abstulit inde oculos natumque et tristia linquens
Proelia sanguineo terras pater alluit aestu.
Principio fluuios gentemque et litora ductor
Explorare iubet, paulumque egressus Echion
135
Inuenit obscura gemitus in ualle trahentem
Clam iuuenem et caesi maerentem nomen amici.
Ille uirum ut contra uenientem umbrataque uidit
Tempora Parrhasio patris de more galero
Paciferaeque manu nequiquam insignia uirgae,
140
"Heu fuge" ait "certo, quicumque es, perdite, passu
Dum datur." obstipuit uisu Nonacria proles
Quid ferat admirans. postquam remeare monentem
Ocius et dictis perstantem cernit in isdem,
Abripit et sociis quae sint ea promere cogit.
145
Ille manum tendens "non haec" ait "hospita uobis
Terra, uiri, non hic ullos reuerentia ritus
Pectora; mors habitat saeuaeque hoc litore pugnae.
Iam ueniet diros Amycus qui tollere caestus
Imperet et uasto qui uertice nubila pulset.
150
Talis in aduectos Neptuni credita proles
Aeternum furit, atque aequae uirtutis egentes
Ceu superum segnes ad iniqua altaria tauros
Constituit, tandem ut misero lauet arma cerebro.
Consulite atque fugae medium ne temnite tempus.
155
Namque isti frustra quisquam concurrere monstro
Audeat, et quaenam talem uidisse uoluptas?"
Ductor ad haec "Bebryxne uenis diuersaque regi
Corda gerens (melior uulgi nam saepe uoluntas),
Hostis an externis fato delatus ab oris?
160
Et tua cur Amycus caestu nondum obruit ora?"
"Nomen" ait "praedulce mihi * nomenque secutus
Otreos unanimi. decus ille et laeta suorum
Gloria nec uestros comes aspernandus in actus
Hesionam et Phrygiae peteret cum gaudia nuptae
165
Hic Amycum contra iussus stetit, atque ego palmas
Implicui; sed prima procul uixdum ora leuantis
Fulminea frontem dextra disiectaque fudit
Lumina. me numquam leto dignatus et armis,
Sed lacrimis potius luctuque absumor inerti.
170
Spes tamen, his fando si nuntius exstitit oris
Et Mariandynum patrias penetrauit ad urbes,
Vnde genus fraterque uiro- sed et ille quierit
Oro nec uanis cladem Lycus augeat armis."
Haec ubi non ulla iuuenes formidine moti
175
Accipiunt, dolet et dura sic pergere mente
Terga sequi properosque iubet coniungere gressus.
Litore in extremo spelunca apparuit ingens
Arboribus super et dorso contecta minanti,
Non quae dona die, non quae trahat aetheris ignem,
180
Infelix domus et sonitu fremibunda profundi.
At uarii pro rupe metus: hinc trunca rotatis
Bracchia rapta uiris strictoque immortua caestu
Ossaque taetra situ <et> capitum maestissimus ordo
Per piceas, quibus aduerso sub uulnere nulla
185
Iam facies nec nomen erat; media ipsius arma
Sacra metu magnique aris imposta parentis.
Hospitis hic primum monitus rediere Dymantis
Et pauor et monstri subiit absentis imago
Atque oculos cuncti inter se tenuere silentes
190
Donec sidereo Pollux interritus ore
"Te tamen, hac quicumque es" ait "formidine, faxo
Iam tua silua ferat, modo sint tibi sanguis et artus."
Omnibus idem animus forti decernere pugna
Exoptantque uirum contraque occurrere poscunt.
195
Qualiter ignotis spumantem funditus amnem
<>
Pandit iter, mox omne pecus formidine pulsa
Pone subit iamque et mediis procedit ab undis.
At procul e siluis sese gregibusque ferebat
200
Saeuus in antra gigans, quem nec sua turba tuendo
It taciti secura metus. mortalia nusquam
Signa manent; instar scopuli, qui montibus altis
Summus abit longeque iugo stat solus ab omni.
Deuolat inde furens, nec quo uia curue profecti
205
Nec genus ante rogat, sed tali protonat ira:
"Incipite, o iuuenes. etenim fiducia, credo,
Huc tulit auditas et sponte lacessitis oras;
Sin errore uiae, necdum mens gnara locorum,
Hic mihi lex caestus aduersaque tollere contra
210
Bracchia; sic ingens Asiae plaga quique per Arcton
Dexter et in laeuum pontus iacet haec mea uisit
Hospitia, hoc functi remeant certamine reges.
Neptuni domus, atque egomet Neptunia proles.
Iam pridem caestus resides et frigida raris
215
Dentibus aret humus. quis mecum foedera iunget?
Prima manu cui dona fero? mox omnibus idem
Ibit honos. fuga sub terras, fuga nulla per auras.
Nec lacrimae (ne ferte preces) superiue uocati
Pectora nostra mouent; aliis rex Iuppiter oris.
220
Faxo Bebrycium nequeat transcendere puppis
Vlla fretum et ponto uolitet Symplegas inani."
Talia dicta dabat, cum protinus asper Iason
Et simul Aeacidae simul et Calydonis alumni
Nelidesque Idasque prior, quae maxima, surgunt,
225
Nomina; sed nudo steterat iam pectore Pollux.
Tum pauor et gelidus defixit Castora sanguis.
Nam nec ad Elei pugnam uidet ora parentis
Nec sonat Oebalius caueae fauor aut iuga nota
Taygeti, lauitur patrios ubi uictor ad amnes,
230
Nec pretium sonipes aut sacrae taurus harenae,
Praemia sed manes reclusaque ianua leti.
Illum Amucus nec fronte trucem nec mole tremendum,
Vixdum etiam primae spargentem signa iuuentae,
Ore renidenti lustrans obit et fremit ausum
235
Sanguineosque rotat furiis ardentibus orbes.
Non aliter iam regna poli, iam capta Typhoeus
Astra ferens Bacchum ante acies primamque deorum
Pallada et oppositos doluit sibi uirginis angues.
Sic adeo insequitur rabidoque ita murmure terret:
240
"Quisquis es, infelix celeras puer; haud tibi pulchrae
Manserit hoc ultra frontis decus oraue matri
Nota feres. tune a sociis electus iniquis?
Tune Amyci moriere manu?" nec plura moratus
Ingentes umeros spatiosaque pectoris ossa
245
Protulit horrendosque toris informibus artus.
Deficiunt uisu Minyae, miratur et ipse
Tyndarides; redit Alcidae iam sera cupido
Et uacuos maesto lustrarunt lumine montes.
At satus aequoreo fatur tunc talia rege:
250
"Aspice et haec crudis durata uolumina tauris;
Nec peto sortis opem, sed quos potes indue caestus."
Dixit et urgentis per sera piacula fati
Nescius extremum hoc armis innectere palmas
Dat famulis, dat et inde Lacon. odia aspera surgunt
255
Ignotis prius atque incensa mente feruntur
In medium sanguis Iouis et Neptunia proles.
Hinc illinc dubiis intenta silentia uotis,
Et pater orantes caesorum Tartarus umbras
Nube caua tandem ad meritae spectacula poenae
260
Emittit; summi nigrescunt culmina montis.
Continuo Bebryx, Maleae uelut arce fragosa
Turbo rapax, uix ora uirum, uix tollere passus
Bracchia torrenti praeceps agit undique nimbo
Cursibus inuoluens, totaque immanis harena
265
Insequitur. uigil ille metu cum pectore et armis
Huc alternus et huc, semper ceruice reducta
Semper et in digitis et summi puluere campi,
Proiectusque redit. spumanti qualis in alto
Pliade capta ratis, trepidi quam sola magistri
270
Cura tenet, rapidum uentis certantibus aequor
Intemerata secat, Pollux sic prouidus ictus
Seruat et Oebalia dubium caput eripit arte.
Vt deinde urgentes effudit nutibus iras
Ardoremque uiri, paulatim insurgere fesso
275
Integer et summos manibus deducere caestus.
Ille dies aegros Amyci sudoribus artus
Primus et arenti cunctantem uidit hiatu;
Nec sua defessum noscunt loca nec sua regem
Agmina. respirant ambo paulumque reponunt
280
Bracchia, ceu Lapithas aut Paeonas aequore in ipso
Cum refouet fixaque silet Gradiuus in hasta.
Vix steterant, et iam ecce ruunt inflictaque late
Terga sonant; noua uis iterum, noua corpora surgunt.
Hunc pudor, hunc noto iam spes audentior hoste
285
Instimulant. fumant crebro praecordia pulsu,
Auia responsant gemitu iuga; peruigil ut cum
Artificum nouat Aetna manus et fulmina Cyclops
Prosubigit, pulsis strepitant incudibus urbes.
Emicat hic dextramque parat dextramque minatur
290
Tyndarides; redit huc oculis et pondere Bebryx
Sic ratus, ille autem celeri rapit ora sinistra.
Conclamant socii et subitas dant gaudia uoces.
Illum insperata turbatum fraude furentemque
Oebalides prima refugit dum detonet ira,
295
Territus ipse etiam atque ingentis conscius ausi.
Saeuit inops Amycus nullo discrimine sese
Praecipitans auidusque uiri (respectat ouantes
Quippe procul Minyas); tunc caestu elatus utroque
Irruit. hos inter Pollux subit et trucis ultro
300
Aduolat ora uiri; nec spes effecta, sed ambae
In pectus cecidere manus. hoc saeuior ille
Ecce iterum uacuas agit inconsulta per auras
Bracchia, sentit enim Pollux rationis egentem;
Dat genibus iunctis latus effusumque secutus
305
Haud reuocare gradum patitur turbatque premitque
Ancipitem, crebros et liber congerit ictus
Desuper auerso; sonat omni uulnere uertex
Inclinis ceditque malis. iam tempora manant
Sanguineaeque latent aures, uitalia donec
310
Vincula, qua primo ceruix committitur artu
Soluit dextra grauis. labentem propulit heros
Ac super insistens "Pollux ego missus Amyclis
Et Ioue natus" ait; "nomen mirantibus umbris
Hoc referes: sic et memori noscere sepulchro."
315
Bebrycas extemplo spargit fuga: nullus adempti
Regis amor; montem celeres siluamque capessunt.
Haec sors, haec Amycum tandem manus arcuit ausis
Effera seruantem Ponti loca uimque iuuentae
Continuam et magni sperantem tempora patris.
320
Tenditur ille ingens hominum pauor aruaque late
Occupat, annosi ueluti si decidat olim
Pars Erycis uel totus Athos; qua mole iacentis
Ipse etiam expleri uictor nequit oraque longo
Comminus obtutu mirans tenet. at manus omnis
325
Heroum densis certatim amplexibus urgent
Armaque ferre iuuat fessasque attollere palmas.
"Salue, uera Iouis, uera o Iouis" undique "proles"
Ingeminant; "o magnanimis memoranda palaestris
Taygeta et primi felix labor ille magistri."
330
Dumque ea dicta ferunt, tenues tamen ire cruores
Siderea de fronte uident; nec sanguine Pollux
Territus auerso siccabat uulnera caestu.
Illius excelsum ramis caput oraque Castor
Implicat et uiridi conectit tempora lauro
335
Respiciensque ratem "patriis" ait "has precor oris,
Diua, refer frondes cumque hac freta curre corona."
Dixerat. hinc ualida caedunt armenta bipenni
Perfusique sacro placati gurgitis amne
Graminea sternuntur humo; tunc liba dapesque
340
Frondibus accumulant; exsortia terga Laconi
Praecipiunt pecudum. toto mox tempore mensae
Laetus ouat nunc laude uirum, nunc uatis honoro
Carmine, Victori geminans cratera parenti.
Iamque dies auraeque uocant, rursusque capessunt
345
Aequora, qua rigidos eructat Bosporos amnes.
Illos, Nile, tuis nondum dea gentibus Io
Transierat fluctus, unde haec data nomina ponto.
Tum pius Oeagri claro de sanguine uates
Admonita genetrice refert casusque locorum
350
Inachidosque uias pelagusque emensa iuuencae
Exilia intentisque canit. "uidere priores
Saepe Iouem <in> terras Argiuaque regna Pelasgum
Virginis Iasia blandos descendere ad ignes.
Sentit Iuno dolos curaque accensa iugali
355
Aethere desiluit; dominam Lyrceia tellus
Antraque deprensae tremuerunt conscia culpae.
Tum trepida Inachiae paelex subit ora iuuencae
Sponte dei; plausu fouet hanc et pectora mulcet
Iuno renidenti cohibens suspiria uultu.
360
Mox ita adorta Iouem: "da quam modo ditibus Argis
Campus alit primae referentem cornua Phoebes
Indomitamque bouem, da carae munera nuptae.
Ipsa ego dilectae pecudi iam pascua digna
Praecipuosque legam fontes." qua fraude negaret
365
Aut quos inuentus finxisset Iuppiter astus?
Muneris illa potens custodem protinus Argum
Adiungit; custos Argus placet, inscia somni
Lumina non aliter toto cui uertice, quam si
Lyda nurus sparso telas maculauerit ostro.
370
Argus et in scopulos et monstris horrida lustra
Ignotas iubet ire uias heu multa morantem
Conantemque preces inclusaque pectore uerba.
Vltima tum patriae cedens dedit oscula ripae;
Fleuit Amymone, flerunt Messeides undae,
375
Fleuit et effusis reuocans Hyperia lacertis.
Illa, ubi uel fessi tremerent erroribus artus
Vel rueret summo iam frigidus aethere uesper,
Heu quotiens saxo posuit latus, aut, ubi longa
Aegra siti, quos ore lacus, quae pabula carpsit,
380
Verbere candentes quotiens exhorruit armos!
Quin et ab excelso meditantem uertice saltus
Audentemque mori ualles citus egit in imas
Argus et arbitrio durus seruauit erili,
Cum subito Arcadio sonuit caua fistula ritu
385
Imperiumque patris celerans Cyllenius ales
Aduenit et leni modulatur carmina auena
"Quo"que ait "hinc diuersus abis? en respice cantus."
Haud procul insectans Argum languentia **
Lumina cuncta notat dulcesque sequentia somnos
390
Et celerem mediis in cantibus exigit harpen.
Iamque refecta Ioui paulatim in imagine prisca
Ibat agris Io uictrix Iunonis, et ecce
Cum facibus spirisque et Tartareo ululatu
Tisiphonen uidet, ac primo uestigia uisu
395
Figit et in miserae rursus bouis ora recurrit.
Nec qua ualle memor <nec> quo se uertice sistat
Inachias errore etiam defertur ad undas,
Qualis et a prima quantum mutata iuuenca!
Nec pater aut trepidae temptant accedere nymphae.
400
Ergo iterum siluas, iterum petit inuia retro
Ceu Styga dilectum fugiens caput; inde per urbes
Raptatur Graias atque ardua flumina ripis,
Oblato donec paulum cunctata profundo
Incidit: absistunt fluctus et gnara futuri
405
Dant pauida alta uiam; celsis procul ipsa refulget
Cornibus ac summa palearia sustinet unda.
Ast Erebi uirgo ditem uolat aethere Memphin
Praecipere et Pharia uenientem pellere terra.
Contra Nilus adest et toto gurgite torrens
410
Tisiphonen agit atque imis illidit harenis
Ditis opem ac saeui clamantem numina regni.
Apparent sparsaeque faces disiectaque longe
Verbera et abruptis excussi crinibus hydri.
Nec Iouis interea cessat manus: intonat alto
415
Insurgens caelo genitor curamque fatetur,
Atque ipsa imperium Iuno pauet. haec procul Io
Spectat ab arce <Phari>, iam diuis addita iamque
Aspide cincta comas et ouanti persona sistro.
Bosporon hinc ueteres errantis nomine diuae
420
Vulgauere. iuuet nostros nunc ipsa labores
Immissisque ratem sua per freta prouehat Euris."
Dixerat, et placidi tendebant carbasa uenti.
Postera non cassae Minyis Aurora retexit
Noctis iter; noua cuncta uident Thyneaque iuxta
425
Litora fatidici poenis horrentia Phinei,
Dira deum summo quem uis urgebat in aeuo.
Quippe neque extorrem tantum nec lucis egentem
Insuper Harpyiae Typhonides, ira Tonantis,
Depopulant ipsoque dapes praedantur ab ore.
430
Talia prodigia et tales pro crimine poenas
Perpetitur. spes una seni, quod pellere saeuam
Quondam fata luem dederant Aquilone creatis.
Ergo ubi iam Minyas certamque accedere Phineus
Sentit opem, primas baculo defertur ad undas
435
Vestigatque ratem atque oculos attollit inanes.
Tunc tenuem spirans animam "salue o mihi longum
Exspectata manus nostrisque" ait "agnita uotis.
Nouimus et diuis geniti quibus et uia iussos
Quae ferat ac uestri *rebar sic* tempora cursus
440
Proxima quaeque legens, quantum Vulcania Lemnos
Traxerit, infelix tulerit quae Cyzicus arma.
Sensi et Bebrycio supremam in litore pugnam
Iam propior iamque hoc animum solamine mulcens.
Non ego nunc magno quod cretus Agenore Phineus
445
Aut memorem mea quod uates insedit Apollo
Pectora; praesentis potius miserescite fati.
Nec mihi diuersis erratum casibus orbem
Amissas aut flere domos aut dulcia tempus
Lumina; consuetis serum est ex ordine fatis
450
Ingemere. Harpyiae semper mea pabula seruant,
Fallere quas nusquam misero locus: ilicet omnes
Deueniunt niger intorto ceu turbine nimbus,
Iamque alis procul et sonitu mihi nota Celaeno;
Diripiunt uerruntque dapes foedataque turbant
455
Pocula, saeuit odor surgitque miserrima pugna,
Parque mihi monstrisque fames. spreuere quod omnes
Pollueruntque manu quodque unguibus excidit atris
Has mihi fert in luce moras. nec rumpere fata
Morte licet; trahitur uictu crudelis egestas.
460
Sed uos o seruate precor, praedicta deorum
Si non falsa mihi, uos finem imponite poenis.
Nempe adsunt qui monstra fugent Aquilonia proles,
Non externa mihi; nam rex ego diuitis Hebri
Iunctaque uestra meo quondam Cleopatra cubili."
465
Nomen ad Actaeae Calais Zetesque sororis
Prosiliunt, Zetesque prior "quem cernimus?" inquit.
"Tune ille Odrysiae Phineus rex inclitus orae?
Tu Phoebi comes et nostro dilecte parenti?
O ubi nunc regni generisque ubi gloria? quam te
470
Exedit labor et miseris festina senectus!
Quin age mitte preces, namque est tibi nostra uoluntas
Si non ira deum, uel si placabilis, urget."
Sustulit hic geminas Phineus ad sidera palmas
"Te"que ait, "infesti, quae nunc premis, ira Tonantis,
475
Ante precor, nostrae tandem iam parce senectae;
Sit modus; et fore credo equidem; nam uestra uoluntas
Quid, iuuenes, sine pace deum? nec credite culpam
Saeuitiae scelerumue mihi nunc crimina pendi:
Fata loquax mentemque Iouis quaeque abdita solus
480
Consilia et terris subito uentura parabat
Prodideram miserans hominum genus; hinc mihi tanta
Pestis et offusae media inter dicta tenebrae.
Iam tandem cessere irae, nec casus ab alto,
Ipse uolens nostris sed uos deus appulit oris."
485
Sic ait et, fatis ita iam cedentibus, omnes
Impulit et durae commouit imagine poenae.
Instituere toros mediisque tapetibus ipsum
Accipiunt circumque iacent; simul aequora seruant,
Astra simul, uescique iubent ac mittere curas,
490
Cum subitus misero tremor et pallentia primae
Ora senis fugere manus. nec prodita pestis
Ante, sed in mediis dapibus uidere uolucres.
Fragrat acerbus odor patriique exspirat Auerni
Halitus; unum omnes incessere planctibus, unum
495
Infestare manus; inhiat Cocytia nubes
Luxurians ipsoque ferens fastidia uisu.
Tum sola colluuie atque illisis stramina mensis
Foeda rigant; stridunt alae, praedaque retenta
Saeuit utrimque fames; nec solum horrenda Celaeno
500
Phinea, sed miseras etiam prohibere sorores.
Emicat hic subito seseque Aquilonia proles
Cum clamore leuat; genitor simul impulit alas.
Hoste nouo turbata lues, lapsaeque rapinae
Faucibus, et primum pauidae Phineia tecta
505
Peruolitant, mox alta petunt; stant litore fixi
Haemonidae atque oculis palantia monstra sequuntur.
Sicut, prorupti tonuit cum forte Veseui
Hesperiae letalis apex, uixdum ignea montem
Torsit hiems, iamque eoas cinis induit urbes;
510
Turbine sic rapido populos atque aequora longe
Transabeunt, nullaque datur considere terra.
Iamque et ad Ionii metas atque intima tendunt
Saxa; uocat magni Strophadas nunc incola ponti.
Hic fessae letique metu propioris anhelae
515
Dum trepidant humilique graues timidoque uolatu
Implorant clamore patrem Typhona nefando,
Extulit adsurgens noctem pater imaque summis
Miscuit, et mediis uox exaudita tenebris,
"Iam satis huc pepulisse deas. cur tenditis ultra
520
In famulas saeuire Iouis, quas, fulmina quamquam
Aegidaque ille gerens, magnas sibi legit in iras?
Nunc quoque Agenoreis idem decedere tectis
Imperat; agnoscunt monitus iussaeque recedunt.
Mox tamen et uobis similis fuga, cum premet arcus
525
Letifer. Harpyiae numquam noua pabula quaerent
Donec erunt diuum meritae mortalibus irae."
Haesit uterque polo dubiisque elanguit alis,
Mox abit et sociae uictor petit agmina pubis.
Interea Minyae pulsa lue prima Tonanti
530
Sacra nouant; tum uina toris epulasque reponunt.
Ipse inter medios ceu dulcis imagine somni
Laetus ab oblitae Cereris suspirat honores
Agnoscit Bacchi latices, agnoscit et undam,
Et noua non pauidae mirantur gaudia mensae.
535
Hunc ubi reclinem stratis et pace fruentem
Aspicit ac longae ducentem obliuia poenae
Talibus appellat supplexque ita fatur Iason:
"Vota, senex, perfecta tibi; nunc me quoque curis
Eripe et ad nostros animum conuerte labores.
540
Omnis adhuc sors laeta quidem, nec numine uano
Siqua fides curae superum, tantum aequor adorti
Tendimus: ipsa mihi puppem Iouis optima proles
Instituit, dedit et socios Saturnia reges.
Fidere mens sed nostra nequit, quantumque propinquat
545
Phasis et ille operum summus labor, hoc magis angunt
Proxima, nec uates sat iam mihi Mopsus et Idmon."
Ille ducem nec ferre preces nec dicere passus
Amplius hic demum uittas laurumque capessit
Numina nota ciens. stupet Aesonis inclita proles
550
Phinea ceu numquam poenis nullaque grauatum
Peste Iouis: tam largus honos, tam mira senectae
Maiestas infusa; uigor nouus auxerat artus.
Tum canit "o terras fama uenture per omnes,
Quem sociis ducibusque deis atque arte benigna
555
Pallados ipse ultro Pelias ad sidera tollit,
Demens, dum profugi non sperat uellera Phrixi,
Fata locosque tibi, possum quas reddere grates,
Expediam rerumque uias finemque docebo.
Ipse etiam, qui me prohibet sua pandere terris
560
Saecula, te propter fandi mihi Iuppiter auctor.
Hinc iter ad Ponti caput errantesque per altum
Cyaneas; furor his medio concurrere ponto.
Necdum ullas uidere rates; sua comminus actae
Saxa premunt cautesque suas. cum uincula mundi
565
Ima labant, tremere ecce solum, tremere ipsa repente
Tecta uides; ** illae redeunt, illae aequore certant.
Di tibi progresso propius, di forsitan ipsi
Auxilium mentemque dabunt; ast ipse iuuare
Ausa quibus monitis possim tua? quippe per altum
570
Tenditis unde procul uenti, procul unde uolucres,
Et pater ipse maris pauidas detorquet habenas.
Siqua breuis scopulis fieret mora, si semel orsis
Vlla quies, fuga tunc medio speranda recursu:
Vix repetunt primae celeres confinia terrae
575
Iamque alio clamore ruunt, omnisque tenetur
Pontus et infestis anceps cum montibus errat.
Verum animo redit illa meo sors cognita diuum
(Fabor enim nec spe dubios solabor inani);
Cum mihi Tartareas saeuo clangore uolucres
580
Protulit ira Iouis, uox haec simul excidit auris:
"Ne uanas impende preces finemque malorum
Expete, Agenoride; Pontum penetrauerit una
Cum ratis et rabidi steterint in gurgite montes,
Tum sperare modum poenae ueniamque licebit."
585
Sic deus. aut uobis ergo fera saxa patescunt
Aut mea iam saeuae redeunt ad pabula Dirae.
Verum inter medias dabitur si currere cautes
(Certe digna manus) uacuumque exibis in aequor,
Proxima regna Lyci, remeat qui uictor ab oris
590
Bebryciis. toto non ullus litore Ponti
Mitior. hic lecto comitum de robore siquem
Perculerit uicina lues, ne defice, casus
Praedicti memor, atque animos accinge futuris.
Illic pestiferas subter iuga concaua torquet
595
Alter aquas Acheron uastoque exundat hiatu
Fumeus et saeua sequitur caligine campos.
Linque grauem fluuium et miseris sua fata colonis;
Sic quoque non uno dabitur transcurrere luctu.
Quid tibi nubifera surgentem rupe Carambin,
600
Quid memorem quas Iris aquas aut torqueat Ancon?
Proxima Thermodon hinc iam secat arua: memento,
Inclita Amazonidum magnoque exorta Gradiuo
Gens ibi; femineas nec tu nunc crede cateruas,
Sed qualis, sed quanta uiris insultat Enyo
605
Diuaque Gorgonei gestatrix innuba monstri.
Ne tibi tunc horrenda rapax ad litora puppem
Ventus agat, ludo uolitans cum turma superbo
Puluereis exsultat equis ululataque tellus
Intremit et pugnas mota pater incitat hasta.
610
Non ita sit metuenda tibi, saeuissima quamquam,
Gens Chalybum, duris patiens cui cultus in aruis
Et tonat afflicta semper domus ignea massa.
Inde omnem innumeri reges per litoris oram,
Hospitii quis nulla fides; sed limite recto
615
Puppis et aequali transcurrat carbasus aura.
Sic demum rapidi uenies ad Phasidis amnem.
Castra ibi iam Scythiae fraternaque surgit Erinys.
Ipse truces illic Colchos hostemque iuuabis
Auxiliis. nec plura equidem discrimina cerno.
620
Fors etiam optatam dabitur contingere pellem.
Sed te non animis nec solis uiribus aequum
Credere; saepe acri potior prudentia dextra.
Quam tulerit deus arripe opem. iamque ultima nobis
Promere fata nefas; sileam precor." atque ita facto
625
Fine dedit tacitis iterum responsa tenebris.
Tum subita resides socios formidine Iason
Praecipitat rumpitque moras tempusque timendi.
Ipse uiros gradiens ad primi litoris undam
Prosequitur Phineus. "quaenam tibi praemia" dixit
630
"Quas, decus o Boreae, possim persoluere grates?
Me Pangaea super rursus iuga meque paterna
Stare Tyro dulcesque iterum mihi surgere soles
Nunc reor. exactae (uerumne?) abiere uolucres
Nec metuam, tutaeque dapes? date tangere uultus,
635
Dem sinite amplexus, propiusque accedite dextrae."
Dixerat. abscedunt terris et litora condunt.
Omnibus extemplo saeua sub imagine rupes
Cyaneae propiorque labor. quando affore quaque
Parte putent? stant ora metu nec fessa recedunt
640
Lumina diuersas circum seruantibus undas
Cum procul" auditi sonitus insanaque saxa,
Saxa neque illa uiris, sed praecipitata profundo
Siderei pars uisa poli. dumque ocius instant
Ferre fugam maria ante ratem, maria ipsa repente
645
Deficere aduersosque uident discedere montes,
Omnibus et gelida rapti formidine remi.
Ipse per arma uolans et per iuga summa carinae
Hortatur supplexque manus intendit Iason,
Nomine quemque premens. "ubi nunc promissa superba
650
Ingentesque minae, mecum quibus ista secuti?
Idem Amyci certe uiso timor omnibus antro*
Perculerat; stetimus tamen et deus affuit ausis.
Quin iterum idem aderit, credo, deus." haec ubi fatus
Corripit abiecti remumque locumque Phaleri
655
Et trahit; insequitur flammata pudore iuuentus.
Vnda laborantes praeceps rotat ac fuga ponti
Obuia; miscentur rupes, iamque aequore toto
Cyaneae iuga praecipites infisa remittunt.
Bis fragor infestas cautes aduersaque saxis
660
Saxa dedit, flamma expresso bis fulsit in imbri.
Sicut multifidus ruptis e nubibus horror
Effugit et tenebras nimbosque intermicat ignis
Terrificique ruunt tonitrus elisaque noctem
Lux dirimit (pauor ora uirum, pauor occupat aures):
665
Haud secus impleuit pontum fragor; effluit imber
Spumeus et magno puppem procul aequore uestit.
Aduertere dei defixaque lumina ponto,
Quid scopulis praeclusa ratis, quid dura iuuentus
Expediat; pendet magnis fauor ortus ab ausis.
670
Prima coruscanti signum dedit aegide uirgo
Fulmineam iaculata facem. uixdum ardua cautes
Cesserat, illa uolans tenui per concita saxa
Luce fugit; rediere uiris animique manusque
Vt uidere uiam. "sequor, o quicumque deorum"
675
Aesonides "uel fallis" ait, praecepsque fragores
Per medios ruit et fumo se condidit atro.
Coeperat hinc cedens abductis montibus unda
Ferre ratem pelagoque dies occurrere aperto.
Sed neque permissis iam fundere rector habenis
680
Vela neque eniti remis pote, cum super adsunt
Cyaneae. premit umbra ratem scopulique feruntur
Comminus. hic <Iuno> praecepsque ex aethere Pallas
Insiliunt pariter scopulos: hunc nata coercet,
Hunc coniunx Iouis, ut ualido qui robore tauros
685
Sub iuga et inuito detorquet in ilia cornu.
Inde, uelut mixtis Vulcanius ardor harenis
Verset aquas, sic ima fremunt, fluctuque coacto
Angitur et clausum scopulos super effluit aequor.
Contra omnes ualidis tenui discrimine remis
690
Pergere iter mediosque ratem transferre per ictus.
Saxa sed extremis tamen increpuere corymbis
Parsque (nefas) deprensa iugis; nam cetera caelo
Debita. conclamant Minyae, latera utraque quippe
Dissiluisse putant. fugit ipse nouissimus ictus
695
Tiphys et <e> mediis sequitur freta rapta ruinis;
Nec prius obsessum scopulis respexit ad aequor,
Aut sociis temptata quies, Nigrantia quam iam
Litora longinquique exirent flumina Rhebae.
Tunc fessas posuere manus, tunc arida anheli
700
Pectora, discussa quales formidine Auerni
Alcides Theseusque comes pallentia iungunt
Oscula, uix primis amplexi luminis oris.
Nec uero ipse metus curasque resoluere ductor,
Sed maria aspectans "heu qui datus iste deorum
705
Sorte labor nobis! serum ut ueniamus ad amnem
Phasidis et mites" inquit "dent uellera Colchi,
Vnde per hos iterum montes fuga?" talia fundit
Imperio fixos Iouis aeternumque reuinctos
Nescius. id fati certa nam lege manebat
710
Siqua per hos undis unquam ratis isset apertis.
Tum freta, quae longis fuerant imperuia saeclis,
Ad subitam stupuere ratem, Pontique iacentis
Omne solum regesque patent gentesque repostae.
Non alibi effusis cesserunt longius undis
715
Litora, nec, tantas quamuis Tyrrhenus et Aegon
Voluat aquas, geminis totidem sunt Syrtibus undae.
Nam super huc uastos tellus quoque congerit amnes.
Non septemgemini memorem quas exitus Histri,
Quas Tanais flauusque Tyres Hypanisque Nouasque
720
Addat opes, quantosque sinus Maeotia laxent
Aequora. flumineo sic agmine fregit amari
Vim salis hinc Boreae cedens glaciantibus auris
Pontus et exorta facilis concrescere bruma.
Vtque uel immotos Vrsae rigor inuenit amnes
725
Vel freta uersa uadis, hiemem sic unda per omnem
Aut campo iacet aut tumido riget ardua fluctu,
Atque hac Europam curuis anfractibus urget,
Hac Asiam, Scythicum specie sinuatus in arcum.
Illic umbrosae semper stant aequore nubes
730
Et non certa dies, primo nec sole profundum
Soluitur aut uernis cum lux aequata tenebris,
Sed redit extremo tandem in sua litora Tauro.
Iam Mariandynis aduertit puppis harenis
Atque celer terras regemque exquirit Echion
735
Dicta ferens, lectos (fama est si nominis unquam)
Haemoniae subiisse uiros, det litora fessis.
Approperat Lycus auditis laetatus Achiuis
Ac simul Aesoniden omnemque in regia turbam
Tecta trahit modo Bebryciis praefixa tropaeis,
740
Mitis et in mediis effatur talia Grais:
"Haud temere est; fato diuum reor ad mea uectos
Litora uos, odium quibus atque eadem ira furentis
Bebryciae saeuaque pares de gente triumphi.
Certa fides animis, idem quibus incidit hostis.
745
Nos quoque, nos Amycum, tanto procul orbe remoti,
Sensimus, et saeuis frater mihi fusus harenis.
Vltor ego, atque illuc cunctis accensus in armis
Tunc aderam cum uos mediis contenta ferebant
Vela fretis. illum in sanie taboque recenti
750
Vidimus aequoreo similem per litora monstro.
Nec uero praecepta mihi suprema tyranni
Fata queror belloue magis laetarer et armis
Procubuisse meis, quam lege quod occidit ultus
Ipse sua meritoque madent quod sanguine caestus."
755
Excipit Aesonides; "tuus ergo in montibus ignis
Ille? tuas acies medio de gurgite uidi?"
Fatur, et ostentans prolem Iouis "hic tibi Pollux
En" ait, "inuiso soluit cui pectore poenas."
Ille uirum circa mirantia lumina uoluit
760
Festa dehinc mediis ineunt conuiuia tectis
Communesque uocant superos, quorum eruta nutu
Bebrycia, et uotis pariter praedaque fruuntur.