Valerius Flaccus Argonautica 7

Altre sezioni


Te quoque Thessalico iam serus ab hospite uesper

Diuidit et iam te tua gaudia, uirgo, relinquunt

Noxque ruit soli ueniens non mitis amanti.

Ergo ubi cunctatis extremo in limine plantis

5

Contigit aegra toros et mens incensa tenebris

Vertere tunc uarios per longa insomnia questus

Nec pereat quo scire malo, tandemque fateri

Ausa sibi paulum medio sic fata dolore est.

"Nunc ego quo casu uel quo sic peruigil usque

10

Ipsa uolens errore trahor? non haec mihi certe

Nox erat ante tuos, iuuenis fortissime, uultus,

Quos ego cur iterum demens iterumque recordor

Tam magno discreta mari? quid in hospite solo

Mens mihi? cognati potius iam uellera Phrixi

15

Accipiat, quae sola petit quaeque una laborum

Causa uiro. nam quando domos has ille reuiset

Aut meus Aesonias quando pater ibit ad urbes?

Felices mediis qui se dare fluctibus ausi

Nec tantas timuere uias talemque secuti

20

Huc qui deinde uirum; sed, sit quoque talis, abito."

Tum iactata toro totumque experta cubile

Ecce uidet tenui candescere limen Eoo;

Nec minus insomnem lux orta refecit amantem

Quam cum languentes <leuis> erigit imber aristas

25

Grataque iam fessis descendunt flamina remis.

At sua longarum Minyas iam cura uiarum

Admonet inque ipso nequiquam tempore regem

Laetitiae meritique petunt. quem passus Iason

Vota prius captasque deis accendere praedas

30

Prominet atque oculos longe tenet, aurea si iam

Pellis et oblatis clarescant atria uillis.

Ille autem iamiam uultus uocesque parantem

Ante capit rumpitque moras inque ipsa *morantis*

Prosilit ora uiri talique effunditur ira:

35

"Orbe satos alio, sua litora regnaque habentes,

Quis furor has mediis tot fluctibus egit in oras

Quisue mei uos tantus amor? tu prima malorum

Causa mihi, tu, Phrixe gener. non te aequore mersum

Quo soror, ut felix nullos nunc nomine Graios

40

Nossem ego! quis regum Pelias, quis Thessalus aut quae

Graecia? quodnam hominum cerno genus, aut ubi cautes

Cyaneae? uenit Scythicas en hospes in oras.

Quinquaginta Asiam (pudet heu) penetrarit Iason

Exulibus, meque ante alios sic spreuerit una,

45

Vna ratis spolium ut uiuo de rege reportet?

Ipsum offerre meos, ipsum ** pandere lucos

Imperet et nullo dignetur uincere bello?

Cur age non templis sacrata auellere dona

Omnibus atque ipsas gremiis abducere natas,

50

Praedo, libet? uobisne domos, uobisne penates

Esse putem, ratis infandis quos sola rapinis

Saeuaque pascit hiems et quos, credamus ut ipsis,

Rex suus illisit pelago uetuitque reuerti?

Scilicet Aeoliae pecudis poteretur ut auro?

55

Ante meus caesa descendet Caucasus umbra

Ac prior Haemonias repetet super aequora praedas.

Haud ego cum uittis statui feralibus Hellen.

Si tamen his aliter perstas non cedere terris

Teque pudor cassi reditus mouet ac latet una

60

Nescioquid plus puppe uiris, haud ipse morabor

Quae petitis; modo nostra prior tu perfice iussa.

Martius ante urbem longis iacet horridus annis

Campus et ardentes ac me quoque uomere presso,

Me quoque cunctantes interdum agnoscere tauri.

65

His magis atque magis rabiem nunc nostra senectus

Luxuriemque dedit, solitoque superbior ignis

Ore fremit. succede meae, fortissime, laudi

Et nostros recole, hospes, agros. nec semina derunt

Quae prius ipse dabam, et messes quas solus obibam.

70

Consiliis nox una satis, tecumque retracta

Cumque tuis haec iussa deis, ac siquid in isto est

Robore praedicti uenies in iura laboris.

Ipse incertus adhuc tenebris te protinus illis

Inuolui flammisque uelim, durare parumper

75

An magis euerso iacias dum semina campo

Ac tibi Cadmei dum dentibus exeat hydri

Miles et armata florescant pube nouales."

Filia prima trucis uocem mirata tyranni

Haesit et ad iuuenem pallentia rettulit ora

80

Contremuitque metu <ne> nescius audeat hospes

Seque miser ne posse putet. perstrinxerat horror

Ipsum etiam et maesta stabat defixus in ira.

Non ita Tyrrhenus stupet Ioniusque magister

Qui iam te, Tiberine, tuens clarumque serena

85

Arce pharon praeceps subito nusquam ostia, nusquam

Ausoniam uidet et saeuas accedere Syrtes.

Tum tamen infando quae det responsa tyranno

Colligit et tandem obtutu consurgit ab alto.

"Non" ait "hos reditus, non hanc, Aeeta, dedisti

90

Spem Minyis cum prima tuis pro moenibus arma

Induimus. quo uersa fides? quos uestra uolutant

Iussa dolos? alium hic Pelian, alia aequora cerno.

Quin agite hoc omnes odiisque urgete tyranni

Imperiisque caput: numquam mihi dextera nec spes

95

Defuerit; mos iussa pati nec cedere duris.

Vnum oro, seu me illa suis seges obruet hastis

Hauriet aduerso seu crastinus ignis hiatu,

Nuntius hinc saeuas Peliae mittatur ad aures

Hic periisse uiros et me, si uestra fuisset

100

Vlla fides, reducem patriae potuisse referri."

Talibus attonitos dictis natamque patremque

Linquit et infida praeceps prorumpit ab aula.

At trepida et medios inter deserta parentes

Virgo silet nec fixa solo seruare parumper

105

Lumina nec potuit maestos non flectere uultus

Respexitque fores et adhuc inuenit euntem:

Visus et heu miserae tunc pulchrior hospes amanti

Discedens; tales umeros, ea terga relinquit.

Illa domum atque ipsos paulum procedere postes

110

Optat, at ardentes tenet intra limina gressus.

Qualis ubi extremas Io uaga sentit harenas

Fertque refertque pedem, tumido quam cogit Erinys

Ire mari Phariaeque uocant trans aequora matres,

Circuit haud aliter foribusque impendet apertis

115

An melior Minyas reuocet pater, oraque quaerens

Hospitis aut solo maeret defecta cubili

Aut uenit in carae gremium refugitque sororis

Atque loqui conata silet, rursusque recedens

Quaerit ut Aeaeis hospes consederit oris

120

Phrixus, ut aligeri Circen rapuere dracones.

Tum comitum uisu fruitur miseranda suarum

Implerique nequit subitoque parentibus haeret

Blandior et patriae circumfert oscula dextrae.

Sic adsueta toris et mensae dulcis erili

125

Aegra noua iam peste canis rabieque futura

Ante fugam totos lustrat queribunda penates.

Tandem etiam molli semet sic increpat ira:

"Pergis" ait, "demens, teque illius angit imago

Curaque qui profuga forsan tenet alta carina

130

Quique meum patrias referet nec nomen ad urbes?

Quid me autem sic ille mouet, superetne labores

An cadat et tanto turbetur Graecia luctu?

Saltem, fata uirum si iam suprema ferebant,

Iussus ad ignotos potius foret ire tyrannos

135

O utinam, ut tandem non hac moreretur in urbe!

Namque et sidereo nostri de sanguine Phrixi

Dicitur, et caram uidi indoluisse sororem,

Seque ait has iussis actum miser ire per undas.

At redeat quocumque modo meque ista precari

140

Nesciat atque meum non oderit ille parentem."

Dixerat haec stratoque graues proiecerat artus

Si ueniat miserata quies, cum saeuior ipse

Turbat agitque sopor; supplex hinc sternitur hospes,

Hinc pater. illa noua rumpit formidine somnos

145

Erigiturque toro; famulas carosque penates

Agnoscit, modo Thessalicas raptata per urbes:

Turbidus ut Poenis caecisque pauoribus ensem

Corripit et saeuae ferit agmina matris Orestes;

Ipsum angues, ipsum horrisoni quatit ira flagelli

150

Atque iterum infestae se feruere caede Lacaenae

Credit auens falsaque redit de strage dearum

Fessus et in miserae collabitur ora sororis.

His ubi nequiquam nutantem Colchida curis

Iuno uidet necdum extremo parere furori

155

Non iam mentitae uultum uocemque resumit

Chalciopes. quando ardor hebet leuiorque pudori

Mensque obnixa malo, tenues sublimis in auras

Tollitur et fuluo Venerem uestigat Olympo.

"Sum memor ut *tecum* mecum partita laborem;

160

Illa nimis sed dura manet conuersaque in iram

Et furias dolet ac me nunc decepta reliquit.

I precor atque istum quo me frustratur amorem

Vince *precor* patriis ut tandem euadere tectis

Audeat atque meum casu defendere ab omni

165

Aesoniden. quin illa sacro, quo freta, ueneno

Illum etiam totis astantem noctibus anguem,

Qui nemus omne suum quique aurea (respice porro)

Vellera tot spiris circum, tot ductibus implet,

*soluat* et in somnos ingenti soluat ab orno.

170

Haec tibi nunc, Furiis atque ipsi cetera mando."

Tum Venus aligerum mater sic fatur Amorum:

"Nec tibi cum primos aggressa es flectere sensus

Virginis ignotaque animum contingere cura

Defuimus, data continuo <quin> cingula soli

175

Nostra tibi, quis mota loco labefactaque cessit.

Haud satis est, sed me ipsa opus et cunctantia poscunt

Pectora me dubiusque pudor. iam foedera faxo

Aesonii petat ipsa uiri metuatque morari.

Tu fac luciferae citus ad delubra Dianae

180

Deueniat, sacras solita est ubi fundere taedas

Colchis et aequali dominam lustrare caterua.

Nec te nunc Hecates subeat metus, aut mea forte

Impediat ne coepta time. quin audeat opto;

Continuo transibit amor cantuque trilingui

185

Ipsam flammiferos cogam compescere tauros."

Amplexuque petit; uolucrem tunc aspicit Irin

Festinamque iubet monitis parere Diones

Et iuuenem Aesonium praedicto sistere luco.

Protinus hinc Iris Minyas, Cytherea petiuit

190

Colchida, Caucaseis speculatrix Iuno resedit

Rupibus attonitos Aeaea in moenia uultus

Speque metuque tenens et adhuc ignara futuri.

Vix primas occulta Venus prospexerat arces:

Virginis ecce nouus mentem perstringere languor

195

Incipit; ingeminant commotis questibus aestus.

Ergo iterum sensus uarios super hospite uoluens

Maeret et absenti nequiquam talia fatur:

"Si tibi Thessalicis, nunc si tua forte uenenis

Mater et heu siqua est posset succurrere coniunx!

200

Quidne tuos uirgo possim nisi flere labores?

Hoc satis ipse *etiam spectare supremos

Atque iterum durae cogar comes ire sorori!

Et nunc ille sua non quemquam sorte moueri,

Non ullum meminisse putat, cumque omnibus odit

205

Me quoque. siquando fuerit tamen ulla potestas

Illum ego qui diris cinis ultimus haeserit aruis

Ossaque quis tauri saeuusque pepercerit ignis

Componam sedemque dabo. fas tunc mihi manes

Dilexisse uiri tumuloque has reddere curas."

210

Dixerat. ecce toro Venus improuisa resedit,

Sicut erat mutata deam mentitaque pictis

Vestibus et magica Circen Titanida uirga.

Illa, uelut lenti fallatur imagine somni,

Sic oculos incerta tenet magnique sororem

215

Paulatim putat esse patris. tum flebile gaudens

Prosiluit saeuaeque ultro tulit oscula diuae

Ac prior "o tandem, uix tandem reddita Circe,

Dura, tuis, quae te biiugis serpentibus egit

Hinc fuga quaeue fuit patriis mora gratior oris?

220

Ante et Thessalicae Phasin petiere carinae

Perque tot infelix frustra uada uenit Iason

Quam patriae te mouit amor." tum cetera rumpit

Occurritque Venus: "tu nunc mihi causa uiarum

Sola, tuae uenio, iam pridem ignaua, iuuentae.

225

Cetera parce queri neu me, meliora secutam,

Argue; quippe etiam reputentur munera diuum.

Omnibus hunc potius communem animantibus orbem

Communes et crede deos. patriam inde uocato

Qua redit itque dies, nec nos, o nata, malignus

230

Clauserit hoc uno semper sub frigore mensis.

Fas mihi non habiles, fas et tibi linquere Colchos.

Et nunc Ausonii coniunx ego regia Pici

Nec mihi flammiferis horrent ibi pascua tauris

Meque uides Tusci dominam maris: at tibi quinam

235

Sauromatae, miseranda, proci? cui uadis Hibero,

Ei mihi, uel saeuo coniunx non una Gelono?"

Illa deae contra iamdudum spernere uoces.

"Non ita me immemorem magnae Perseidos" inquit

"Cernis ut infelix thalamos ego cogar in illos.

240

I precor atque illum pro me dimitte timorem.

Sed magis his miseram, quando potes, eripe curis

Vnde metus aestusque mihi quaeque aspera, mater,

Perpetior dubiae iamdudum incendia mentis.

Nulla quies animo, nullus sopor, arida **

245

Quaere malis nostris requiem mentemque repone,

Redde diem noctemque mihi, da prendere uestes

Somniferas ipsaque oculos componere uirga.

Tu quoque nil, mater, prodes mihi; fortior ante

Sola fui. tristes thalamos infestaque cerno

250

Omnia, uipereos ipsi tibi surgere crines."

Talia uerba dabat collapsaque flebat iniquae

In Veneris Medea sinus pestemque latentem

Ossibus atque imi monstrabat pectoris ignem.

Occupat amplexu Venus et furialia figit

255

Oscula permixtumque odiis inspirat amorem,

Dumque illam uariis maerentem uocibus ambit

Inque alio sermone tenet "quin hoc" ait "audi

Atque attolle genas" lacrimisque haec infit obortis:

"Cum leuis a superis ad te modo laberer auris

260

Forte ratem primo fulgentem litore cerno

Qualem nostra suo numquam dimittere portu

Vellet adhuc omnes quae detinet insula nautas.

Vnus ibi ante alios qui tum mihi pulchrior omnes

Visus erat, longeque ducem mirabar et ipsa,

265

Aduolat atque unam comitum ratus esse tuarum

"Per tibi siquis" ait "morituri protinus horror

Et quem non meritis uideas occurrere monstris

Haec precor, haec dominae referas ad uirginis aurem.

Tu fletus ostende meos; illi has ego uoces,

270

Qua datur, hasque manus, ut possum, a litore tendo.

Ipsae quas mecum per mille pericula traxi

Defecere deae; spes et uia sola salutis

Quam dederit, si forte dabit. ne uota repellat,

Ne, mea, totque animas, quales nec uiderit ultra,

275

Dic, precor, auxilio iuuet atque haec nomina seruet.

Si Pelopis duros prior Hippodamia labores

Expediit totque ora simul uulgata procorum

Respiciens tandem patrios exhorruit axes,

Si dedit ipsa neci fratrem Minoia uirgo,

280

Cur non hospitibus fas sit succurrere dignis

Te quoque et Aeaeos iubeas mitescere campos?

Occidat aeterna tandem Cadmeia morte

Iam seges et uiso fumantes hospite tauri.

Ei mihi quod nullas hic possum exsoluere grates!

285

At tamen hoc saeua corpus de morte receptum,

Hanc animam sciat esse suam. miserebitur ergo?

Dic" ait "an potius -?", strictumque ruebat in ensem.

Promisi (ne falle, precor) cumque ipsa mouerer

Alloquio casuque uiri te passa rogari

290

Sum potius: tu laude noua, tu supplice digno

Dignior es et fama meis iam parta uenenis."

Torserat illa graui iamdudum lumina uultu

Vix animos dextramque tenens quin ipsa loquentis

Iret in ora deae; tanta pudor aestuat ira.

295

Verba cauens; horror molles inuaserat annos.

Iamque toro trepidas infelix obruit aures

Nec quo ferre fugam nec quo se uertere posset

Prensa uidet; rupta condi tellure premique

Iamdudum cupit ac diras euadere uoces.

300

Illa sequi iubet et portis exspectat in ipsis

Saeuus Echionia ceu Penthea Bacchus in aula

Deserit infectis per roscida cornua uittis,

Cum tenet ille deum pudibundaque tegmina matris

Tympanaque et mollem subito miser accipit hastam;

305

Haud aliter deserta pauet perque omnia circum

Fert oculos tectisque negat procedere uirgo.

Contra saeuus amor, contra periturus Iason

Vrget et auditae crescunt in pectore uoces.

Heu quid agat? uidet externo se prodere patrem

310

Dura uiro, famam scelerum iamque ipsa suorum

Prospicit et questu superos questuque fatigat

Tartara; pulsat humum manibusque immurmurat uncis

Noctis eram Ditemque ciens, succurrere tandem

Morte uelint ipsumque simul demittere leto

315

Quem propter furit; absentem saeuissima poscit

Nunc Pelian, tanta iuuenem qui perderet ira:

Saepe suas misero promittere destinat artes;

Dein negat atque una potius decernit *in ira,*

Ac neque tam turpi cessuram semper amori

320

Proclamat neque opem ignoto uiresque daturam

Atque toro proiecta manet, cum uisa uocari

Rursus et impulso sonuerunt cardine postes.

Ergo ubi nescioquo penitus se numine uinci

Sentit et abscisum quicquid pudor ante monebat

325

Tum thalami penetrale petit quae maxima norat

Auxilia Haemoniae quaerens pro rege carinae.

Vtque procul magicis spirantia tecta uenenis

Et saeuae patuere fores oblataque contra

Omnia quae ponto, quae manibus eruit imis

330

Et quae sanguineo lunae destrinxit ab ore

"Tune sequeris" ait "quidquam aut patiere pudendum

Cum tibi tot mortes scelerisque breuissima tanti

Effugia?" haec dicens qua non uelocior ulla

Pestis erat toto nequiquam lumine lustrat

335

Cunctaturque super morituraque colligit iras.

O nimium iucunda dies, quam cara sub ipsa

Morte magis! stetit <et> sese mirata furentem est.

"Occidis heu; primo potes hoc durare sub aeuo?

Nec tu lucis" ait "nec uideris ulla iuuentae

340

Gaudia, non dulces fratris pubescere malas?

Hunc quoque, quicumque est, crudelis, Iasona nescis

Morte perire tua, qui te nunc inuocat unam,

Qui rogat, heu nostro quam primam in litore uidit?

Cur tibi fallaces placuit coniungere dextras

345

Tunc, pater, atque istis iuuenem non perdere monstris

Protinus? ipsa etiam, fateor, tunc ipsa uolebam.

Testor, cara, tuas, Circe Titania, uoces,

Te ducente sequor, tua me, grandaeua, fatigant

Consilia et monitis cedo minor." haec ubi fata

350

Rursus ad Haemonii iuuenis curamque metumque

Vertitur, hunc solum propter seu uiuere gaudens

Siue mori, quodcumque uelit. maiora precatur

Carmina, maiores: Hecaten immittere uires

Nunc sibi, nec notis stabat contenta uenenis.

355

Cingitur inde sinus et, qua sibi fida magis uis

Nulla, Prometheae florem de sanguine fibrae

Caucaseum promit nutritaque gramina *ponti*

Quae sacer ille niues inter tristesque pruinas

Durat alitque cruor cum uiscere uultur adeso

360

Tollitur e scopulis et rostro irrorat aperto.

Idem nec longi languescit finibus aeui

Immortale uirens, idem stat fulmina contra

Saluus et in mediis florescunt ignibus herbae.

Prima Hecate Stygiis duratam fontibus harpen

365

Intulit et ualidas scopulis effodit aristas;

Mox famulae monstrata seges, quae lampade Phoebes

Sub decima iuga feta metit saeuitque per omnes

Reliquias saniemque dei; gemit irritus ille

Colchidos ora tuens; totos tunc contrahit artus

370

Sponte dolor cunctaeque tremunt sub falce catenae.

Talibus infelix contra sua regna uenenis

Instruitur noctique tremens infertur opacae.

Dat dextram blandisque fauens *Venus os quoque soluit

Alloquiis iunctoque trahit per moenia passu.

375

Qualis adhuc teneros ubi primum callida fetus

Mater ab excelso produxit in aera nido

Hortaturque sequi breuibusque insurgere pinnis;

Illos caerulei primum ferit horror Olympi

Iamque redire rogant adsuetaque quaeritur arbor:

380

Haud aliter caecae per moenia deficit urbis

Incedens horretque domos Medea silentes.

Hic iterum extremae nequiquam in limine portae

Substitit atque iterum fletus animique soluti

Respexitque deam paulumque his uocibus haesit:

385

"Ipse rogat certe meque ipse implorat Iason?

Nullane culpa subest, labes non ulla pudoris,

Nullus amor? nec turpe uiro seruire precanti?"

Illa nihil contra uocesque abrumpit inanes.

Et iamiam magico per opaca silentia Colchis

390

Coeperat ire sono, montanaque condere uultus

Numina cumque suis auerti *collibus* amnes.

Iam stabulis gregibusque pauor strepitusque sepulchris

Inciderat; stupet ipsa graui nox tardior umbra.

Iamque tremens longe sequitur Venus; utque sub altas

395

Peruenere trabes diuaeque triformis in umbram

Hic subito ante oculos nondum speratus Iason

Emicuit, uiditque prior conterrita uirgo.

Atque hinc se profugam uolucri Thaumantias ala

Sustulit, inde Venus dextrae dilapsa tenenti.

400

Obuius ut sera cum se sub nocte magistris

Impingit pecorique pauor, qualesue profundum

Per chaos occurrunt caecae sine uocibus umbrae,

Haud secus in mediis noctis nemorisque tenebris

Inciderant ambo attoniti iuxtaque subibant

405

Abietibus tacitis aut immotis cyparissis

Adsimiles, rapidus nondum quas miscuit Auster.

Ergo, ut erat, uultu defixus uterque silenti

Noxque suum peragebat iter. iamiam ora leuare

Aesoniden farique cupit Medea priorem.

410

Quam simul effusis pauitantem fletibus heros

Flagrantesque genas uidit miserumque pudorem

Has tandem uoces dedit et solatus amantem est.

"Fersne aliquam spem lucis?" ait. "miserata laborem

Nempe uenis? an et ipsa mea laetabere morte?

415

Ne precor infando similem te, uirgo, parenti

Gesseris; haud tales decet inclementia uultus.

Hascine nunc grates, haec exspectata laborum

Dona dari decuit? sic te sub teste remitti

Fas mihi, uirgo, *tuum*? iustas da uocibus aures.

420

Dic, pater ille tuus tantis me opponere monstris

Quid meritum aut tales uoluit <cur> pendere poenas?

An iacet externa quod nunc mihi cuspide Canthus

Quodque meus uestris cecidit pro moenibus Iphis

Aut Scythiae tanta inde manus? iussisset abire

425

Perfidus atque suis extemplo cedere regnis.

Spem mihi promissam per quae discrimina rursus

Et reddat qua lege uides. occumbere tandem

Possumus, idque sedet quam non quaecumque subire

Patris iussa tui; numquam sine uellere abibo

430

Hinc ego, degenerem nec tu me prima uidebis."

Haec ait. illa tremens, ut supplicis aspicit ora

Conticuisse uiri iamque et sua uerba reposci,

Nec quibus incipiat demens uidet ordine nec quo

Quoue tenus, prima cupiens effundere uoce

435

Omnia, sed nec prima pudor dat uerba timenti.

Haeret et attollens uix tandem lumina fatur.

"Quid, precor, in nostras uenisti, Thessale, terras?

Vnde mei spes ulla tibi, tantosque petisti

Cur non ipse tua fretus uirtute labores?

440

Nempe ego si patriis timuissem excedere tectis

Occideras, nempe hanc animam cras saeua manebant

Funera. Iuno ubi nunc, ubi nunc Tritonia uirgo,

Sola tibi quoniam tantis in casibus adsum

Externae regina domus? miraris et ipse,

445

Credo, nec agnoscunt hae nunc Aeetida siluae.

Sed fatis sum uicta tuis; cape munera supplex

Non mea, teque iterum Pelias si perdere quaeret

Inque alios casus, alias <si> mittet ad urbes,

Heu formae ne crede tuae." Titania iamque

450

Gramina Persaeasque sinu depromere uires

Coeperat his<que> iterum compellat Iasona dictis:

"Si tamen aut superis aliquam spem ponis <in istis>

Aut tua praesenti uirtus [te] educere leto

Si te forte potest, etiam nunc deprecor, hospes,

455

Me sine et insontem misero dimitte parenti."

Dixerat. extemplo (neque enim immatura ruebant

Sidera et extremum suspexerat axe Booten)

Cum gemitu et multo iuueni medicamina fletu

Non secus ac patriam pariter famamque decusque

460

Obicit; ille manu subit et uim corripit omnem.

Inde ubi facta nocens et non reuocabilis unquam

Cessit ab ore pudor propiorque impleuit Erinys,

Carmina nunc totos uoluit figitque per artus

Aesonidae et totum septeno murmure fertur

465

Per clipeum atque uiro grauiorem reddidit hastam,

Iamque sui tauris languent absentibus ignes.

"Nunc age et has" inquit "cristas galeamque resume

Quam modo funerea tenuit Discordia dextra.

Hanc iace per medias, cum uerteris aequora, messes;

470

Protinus in sese conuersa furoribus ibit

Cuncta phalanx, atque ipse fremens mirabitur et me

Respiciet fortasse pater." sic deinde locuta

Iam magis atque magis mentem super alta ferebat

Aequora, pandentes Minyas iam uela uidebat

475

Se sine. tum uero extremo percussa dolore

Arripit Aesoniden dextra ac summissa profatur.

"Sis memor, oro, mei, contra memor ipsa manebo,

Crede, tui. quantum hinc aberis, dic quaeso, profundi?

Quod caeli spectabo latus? sed te quoque tangat

480

Cura mei quocumque loco, quoscumque per annos,

Atque hunc te meminisse uelis et nostra fateri

Munera, seruatum pudeat nec uirginis arte.

Ei mihi, cur nulli stringunt tua lumina fletus?

An me mox merita morituram patris ab ira

485

Dissimulas? te regna tuae felicia gentis,

Te coniunx natique manent; ego prodita abibo.

Nec queror et pro te lucem quoque laeta relinquam."

Protinus hospes ad haec (tacitis nam cantibus illum

Flexerat et simili iamdudum afflabat amore)

490

"Tune" ait "Aesoniden quicquam te uelle relicta

Credis et ulla peti sine te loca? redde tyranno

Me potius, recipe ingratos atque exue cantus.

Quis mihi lucis amor? patriam cur amplius optem

Si non et genitor te primam amplectitur Aeson

495

Teque tuo longe fulgentem uellere gaudens

Spectat et ad primos procumbit Graecia fluctus?

Respice ad has uoces et iam, precor, adnue coniunx.

Per te, quae superis diuisque potentior imis,

Perque haec, uirgo, tuo redeuntia sidera nutu

500

Atque per has nostri iuro discriminis horas:

Vnquam ego si meriti sim noctis <et> immemor huius,

Si te sceptra, domum, si te liquisse parentes

Senseris et me iam non haec promissa tuentem,

Tum me non tauros iuuet euasisse ferosque

505

Terrigenas, tum me tectis tua turbet in ipsis

Flamma tuaeque artes; nullus succurrere contra

Ingrato queat, et siquid tu saeuius istis

Adicias meque in medio terrore relinquas."

Audiit atque simul meritis periuria poenis

510

Despondet questus semper Furor ultus amantis.

Haec ubi dicta, tamen perstant defixus uterque

Et nunc ora leuant audaci laeta iuuenta,

Ora simul totiens dulces rapientia uisus,

Nunc deicit uultus aeger pudor et mora dictis

515

Redditur, ac rursus conterret Iasona uirgo.

"Accipe perdomitis quae deinde pericula tauris

Et quis in Aeolio maneat te uellere custos.

Nondum cuncta tibi, fateor, promissa peregi;

Saeuior ingenti Mauortis in arbore restat,

520

Crede, labor; quem - tanta utinam fiducia nostri

Sit mihi nocturnaeque Hecates nostrique uigoris-

Dixerat, utque uirum doceat quae monstra supersint

Protinus immensis recubantem anfractibus anguem

Turbat et Haemonii subito ducis obicit umbram.

525

Ille, quod haud alias, stetit et trepidantia torsit

Sibila, seque metu postquam sua uellera circum

Sustulit atque omnis spiris exhorruit arbor

Incipit inde sequi et uacuo furit ore per auras.

"Quis fragor hic? quaenam tantae, dic, uirgo, ruinae?"

530

Exclamat stricto Aesonides stans frigidus ense.

Illa trahit ridens tandemque ait angue represso

"Hunc tibi postremum nostri parat ira parentis,

Heu miser, heu tantis iterum mihi care periclis.

O utinam haud ullo te sim uisura labore

535

Ipsam caeruleis squalentem nexibus ornum

Ipsaque peruigilis calcantem lumina monstri;

Contingat mox deinde mori." sic fata profugit

Seque sub extremis in moenia rettulit umbris.

Et iam puniceo regem spes uana sub ortu

540

Extulerat, quantis nox una diremerit undis

Aesoniden, liberne freto iam uultus aperto

Vtque prius totum sileat mare. dumque ea longe

Explorare *quaeat* contra uenit Arcas Echion

Dicta ferens iam Circaeis Mauortis in agris

545

Stare uirum, daret aeripedes in proelia tauros.

Et "uocor en ultro" dixit "spesque addidit alas.

Vos mihi nunc primum in *flammas* inuertite, tauri,

Aequora, nunc totas aperite et uoluite flammas;

Exeat Haemonio messis memoranda colono.

550

Tuque tuum <in> pestem Graium da, nata, draconem;

Ipsius aspectu pereant in uelleris, ipsa

Terga mihi diros seruent infecta cruores."

Fatur et effusis pandi iubet aequora tauris.

Pars et Echionii subeunt immania dentis

555

Semina, pars diri portant graue robur aratri.

At sua magnanimum contra Pagasaea iuuentus

Prosequitur stipatque ducem; tum maxima quisque

Dicta dedit saeuisque procul discessit in agris.

Fixerat ille gradus totoque ex agmine solus

560

Stabat *ut extremis desertus ab oribus axis,*

Quem iam lassa dies Austrique ardentis harenae

Aut quem Rhipaeas exstantem rursus ad arces

Nix et caerulei Boreae ferus abstulit horror;

Cum subito attoniti longissima Phasidis unda

565

Caucaseaeque trabes omnisque Aeetia tellus

Fulsit et ardentes stabula effudere tenebras.

Ac uelut ex una siquando nube corusci

Ira Iouis torsit geminos mortalibus ignes,

Aut duo cum pariter ruperunt uincula uenti

570

Dantque fugam, sic tunc claustris euasit uterque

Taurus et immani proflauit turbine flammas

Arduus atque atro uoluens incendia fluctu.

Horruit Argoae legio ratis, horruit audax

Qui modo uirgineis seruari cantibus Idas

575

Flebat, et inuito prospexit Colchida uultu.

Non tulit ipse moras seseque immisit Iason;

Diuersos postquam ire uidet galeamque minantem

Quassat <et> errantem dextra ciet obuius ignem.

<>

580

<>

Cunctatus paulum subito furit. aequora non sic

In scopulos irata ruunt eademque recedunt

Fracta retro. bis fulmineis se flatibus infert

Obnubitque uirum, sed non incendia Colchis

585

Aspirare sinit clipeoque illiditur ignis

Frigidus et uiso pallescit flamma ueneno.

Inicit Aesonides dextram atque ardentia *mittit*

Cornua, dein totis propendens uiribus haeret.

Ille uirum atque ipsam tunc te, Medea, recusans

590

Concutit et tota nitentem *carminis* ira

Portat iners; tandem grauius mugire recedens

Incipit et fesso uictus descendere cornu.

Respicit hinc socios immania uincula poscens

Aesonides iamque ora premit trahiturque trahitque

595

Obnixusque genu superat cogitque trementes

Sub iuga aena toros. alium dehinc turbida Colchis

Exarmat lentumque offert timideque minantem

Iamque propinquanti noctem implicat; ille fatiscens

In caput inque umeros ipsa ui molis et irae

600

Proruit. inuadit totusque incumbit Iason

Desuper atque suis defixum flatibus urget,

Vtque dedit uinclis ualidoque obstrinxit aratro

Suscitat ipse genu saeuaque agit insuper hasta,

Non secus a medio quam qui telluris hiatu

605

Terga recentis equi primumque inuasit habenis

Murmur et in summa Lapithes apparuit Ossa.

Ille, uelut campos Libyes ac pinguia Nili

Fertilis arua secet, plena sic semina dextra

Spargere gaudet agris oneratque noualia bello.

610

Martius hic primum ter uomere fusus ab ipso

Clangor et ex omni sonuerunt cornua sulco;

Bellatrix tunc gleba quati pariterque creari

Armarique phalanx totisque insurgere campis.

Cessit et ad socios paulum se rettulit heros

615

Opperiens ubi prima sibi daret agmina tellus.

At uero ut summis iam rura recedere cristis

Vidit et infesta uibrantes casside terras

Aduolat atque, imo tellus qua proxima collo

Necdum umeri uidere diem, prior ense sequaci

620

Aequat humo truncos; rutilum thoraca sequenti

Aut primas a matre manus premit obuius ante.

Nec magis aut illis aut illis milibus ultra

Sufficit, ad dirae quam cum Tirynthius Hydrae

Agmina Palladios defessus respicit ignes.

625

Ergo iterum ad socias conuertere Colchidos artes

Et galeae nexus ac uincula dissipat imae

Cunctaturque tamen totique occurrere bello

Ipse cupit; spes nulla datur, sic undique densant

Terrigenae iam signa duces clamore tubaque.

630

Iamque omnes uidere uirum iamque omnia contra

Tela ibant. tum uero amens discrimine tanto

Quam modo Tartareo galeam Medea ueneno

<>

In medios torsit; conuersae protinus hastae.

635

Qualis ubi attonitos maestae Phrygas annua Matris

Ira uel exsectos lacerat Bellona comatos,

Haud secus accensas subito Medea cohortes

Implicat et miseros agit in sua proelia fratres.

Omnis ibi Aesoniden sterni putat, omnibus ira

640

Letifera est. stupet Aeetes ultroque furentes

Ipse uiros reuocare cupit, sed cuncta iacebant

Agmina, nec quisquam primus ruit aut super ullus

Linquitur atque hausit subito sua funera tellus.

Protinus in fluuium fumantibus euolat armis

645

Aesonides, qualis Getico de puluere Mauors

Intrat equis uritque grauem sudoribus Hebrum,

Aut niger ex antris rutilique a fulminis aestu

Cum fugit et Siculo respirat in aequore Cyclops.

Redditus hinc tandem sociosque amplexus ouantes

650

Haud iam mendacem promissa reposcere regem

Dignatur, nec, si ipse sibi terga ingerat ultro

Qui pepigit, uelit in pacem dextramque reuerti

Amplius; ambo truces, ambo abscessere minantes.