Interea scelerum luctusque ignarus Iason
Alta secat. neque enim patrios cognoscere casus
Iuno sinit, mediis ardens ne flectat ab undis
Ac temere in Pelian et adhuc obstantia regis
5
Fata ruat placitosque deis ne deserat actus.
Iamque fretis summas aequatum Pelion ornos
Templaque Tisaeae mergunt obliqua Dianae.
Iam Sciathos subsedit aquis, iam longa recessit
Sepias. attollit tondentes pabula Magnes
10
Campus equos: uidisse putant Dolopeia busta
Intrantemque Amyron curuas quaesita per oras
Aequora, flumineo cuius redeuntia uento
Vela legunt. remis insurgitur, inde salutant
Eurymenas. recipit uelumque fretumque reuersus
15
Auster et in nubem Minyis repe<te>ntibus altum
Ossa redit. metus ecce deum damnataque bello
Pallene circumque uident immania monstra
Terrigenum caelo quondam aduersata Gigantum,
Quos scopulis trabibusque parens miserata iugisque
20
Induit et uersos exstruxit in aethera montes.
Quisque suas in rupe minas pugnamque metusque
Seruat adhuc, quatit ipse hiemes et torquet ab alto
Fulmina crebra pater, scopulis sed maximus illis
Horror abest, Sicula pressus tellure Typhoeus.
25
Hunc profugum et sacras reuomentem pectore flammas,
Vt memorant, prensum ipse comis Neptunus in altum
Abstulit implicuitque uadis totiensque cruenta
Mole resurgentem torquentemque anguibus undas
Sicanium dedit usque fretum cumque urbibus Aetnam
30
Intulit ora premens. trux ille eiectat adesi
Fundamenta iugi, pariter tunc omnis anhelat
Trinacria, iniectam fesso dum pectore molem
Commouet experiens gemituque reponit inani.
Iamque Hyperionius metas maris urget Hiberi
35
Currus et euectae prono laxantur habenae
Aethere, cum palmas Tethys grandaeua sinusque
Sustulit et rupto sonuit sacer aequore Titan.
Auxerat hora metus, iam se uertentis Olympi
Vt faciem raptosque simul montesque locosque
40
Ex oculis circumque graues uidere tenebras.
Ipsa quies rerum mundique silentia terrent
Astraque et effusis stellatus crinibus aether;
Ac uelut ignota captus regione uiarum
Noctiuagum qui carpit iter non aure quiescit,
45
Non oculis, noctisque metus niger auget utrimque
Campus et occurrens umbris maioribus arbor,
Haud aliter trepidare uiri. sed pectora firmans
Hagniades "non hanc" inquit "sine numine pinum
Derigimus nec me tantum Tritonia cursus
50
Erudiit. saepe ipsa manu dignata carinam est.
An non experti, subitus cum luce fugata
Horruit imbre dies? quantis, pro Iuppiter, Austris
Restitimus, quanta quotiens et Pallados arte
In cassum decimae cecidit tumor arduus undae!
55
Quin agite, o socii; micat immutabile caelum
Puraque nec grauido surrexit Cynthia cornu
(Nullus in ore rubor) certusque ad talia Titan
Integer in fluctus et in uno decidit Euro.
Adde quod in noctem uenti ueloque marique
60
Incumbunt magis et tacitis ratis ocior horis.
Atque adeo non illa sequi mihi sidera mens stat
Quae delapsa polo reficit mare. tantus Orion
Iam cadit, irato iam stridet in aequore Perseus:
Sed mihi dux, uetitis qui numquam conditus undis
65
Axe nitet, Serpens, septenosque implicat ignes."
Sic ait et certi memorat qui uultus Olympi
Pleiones Hyadumque locos, quo sidere uibret
Ensis et Actaeus niteat qua luce Bootes.
Haec ubi dicta dedit, Cereris tum munere fessas
70
Restituunt uires et parco corpora Baccho.
Mox somno cessere, regunt sua sidera puppem.
Iamque sub Eoae dubios Atlantidis ignes
Albet ager motisque truces ab ouilibus ursi
Tuta domosque petunt, raras et litus in altum
75
Mittit aues, cum primus equis erexit anhelis
Phoebus Athon mediasque diem dispersit in undas.
Certatim remis agitur mare rostraque cursu
Prima tremunt et iam summis Vulcania surgit
Lemnos aquis, tibi per uarios defleta labores,
80
Ignipotens, nec te furiis et crimine matrum
Terra fugat meritique piget meminisse prioris.
Tempore quo primum fremitus insurgere opertos
Caelicolum et regni sensit nouitate tumentes
Iuppiter aetheriae nec stare silentia pacis,
85
Iunonem uolucri primam suspendit Olympo
Horrendum chaos ostendens poenasque barathri.
Mox etiam pauidae temptantem uincula matris
Soluere praerupti Vulcanum uertice caeli
Deuoluit. ruit ille polo noctemque diemque
90
Turbinis in morem, Lemni dum litore tandem
Insonuit. uox inde repens ut perculit urbem,
Adclinem scopulo inueniunt miserentque fouentque
Alternos aegro cunctantem poplite gressus.
Hinc, reduci superas postquam pater adnuit arces,
95
Lemnos cara deo nec fama notior Aetne
Aut Lipares domus. has epulas, haec templa peracta
Aegide et horrifici formatis fulminis alis
Laetus adit. contra Veneris stat frigida semper
Ara loco, meritas postquam dea coniugis iras
100
Horruit et tacitae Martem tenuere catenae.
Quocirca struit illa nefas Lemnoque merenti
Exitium furiale mouet. neque enim alma uideri
Tantum: eadem tereti crinem subnectitur auro
Sidereos diffusa sinus, eadem effera et ingens
105
Et maculis suffecta genas pinumque sonantem
Virginibus Stygiis nigramque simillima pallam.
Iamque dies aderat. Thracas qui fuderat armis
Dux Lemni puppes tenui contexere canna
Ausus et inducto cratem defendere tergo
110
Laeta mari tum signa refert plenasque mouebant
Armentis nuribusque rates (et barbara uestis
Et torques insigne loci). sonat aequore clamor
'O patria, o uariis coniunx nunc anxia curis,
Has agimus longi famulas tibi praemia belli.',
115
Cum dea se piceo per sudum turbida nimbo
Praecipitat Famamque uaga uestigat in umbra,
Quam pater omnipotens digna atque indigna canentem
Spargentemque metus placidis regionibus arcet
Aetheris. illa fremens habitat sub nubibus imis,
120
Non Erebi, non diua poli, terrasque fatigat
Quas datur. audentem primi spernuntque fouentque
Mox omnes agit et motis quatit oppida linguis.
Talem diua sibi scelerisque dolique ministram
Quaerit auens. uidet illa prior iamque aduolat ultro
125
Impatiens iamque ora parat, iam suscitat aures.
Hanc super incendit Venus atque his uocibus implet:
'Vade age et aequoream, uirgo, delabere Lemnon
Et cunctas mihi uerte domos, praecurrere qualis
Bella soles, cum mille tubas armataque campis
130
Agmina et innumerum flatus cum fingis equorum.
Adfore iam luxu turpique cupidine captos
Fare uiros carasque toris inducere Thressas.
Haec tibi principia, hinc rabidas dolor undique matres
Instimulet. mox ipsa adero ducamque paratas.'
135
Illa abit et mediam gaudens defertur in urbem
Et primam Eurynomen ad proxima limina Codri
Occupat exesam curis castumque cubile
Seruantem. manet illa uiro famulasque fatigat
Litoribus, tardi reputant quae tempora belli
140
Ante torum et longo mulcent insomnia penso.
Huic dea cum lacrimis et nota ueste Neaerae
Icta genas 'utinam non hic tibi nuntius essem,
O soror, aut nostros' inquit 'prius unda dolores
Obruat, in tali quoniam tibi tempore coniunx
145
Sic meritae, uotis quem tu fletuque requiris,
Heu furit et captae indigno famulatur amore.
Iamque aderunt thalamisque tuis Threissa propinquat,
Non forma, non arte colus, non laude pudoris
Par tibi. nec magni proles praeclara Dorycli,
150
Picta manus usto<que> placet sed barbara mento.
Ac tamen hos aliis forsan solabere casus
Tu thalamis fatoque leges meliore penates.
Me tua matris egens damnataque paelice proles
Exanimat, quam iam miseros transuersa tuentem
155
Letalesque dapes infectaque pocula cerno.
Scis simile ut flammis simus genus, adde cruentis
Quod patrium saeuire Dahis. iam lacte ferino,
Iam ueniet durata gelu. sed me quoque pulsam
Fama uiro nostrosque toros uirgata tenebit
160
Et plaustro derepta nurus.' sic fata querellas
Abscidit et curis pauidam lacrimisque relinquit.
Transit ad Iphinoen isdemque Amythaonis implet
Oleniique domum furiis, totam inde per urbem
Personat ut cunctas agitent expellere Lemno,
165
Ipsi urbem Thressaeque regant. dolor iraque surgit,
Obuia quaeque eadem traditque auditque neque ulli
Vana fides. tum uoce deos, tum questibus implent,
Oscula iamque toris atque oscula postibus ipsis
Ingeminant lacrimisque iterum uisuque morantur.
170
Prosiliunt nec tecta uirum thalamosque reuisunt
Amplius, adglomerant sese nudisque sub astris
Condensae fletus acuunt ac dira precantur
Coniugia et Stygias infanda ad foedera taedas.
Has inter medias Dryopes in imagine maestae
175
Flet Venus et saeuis ardens dea planctibus instat
Primaque: 'Sarmaticas utinam fortuna dedisset
Insedisse domos tristesque habitasse pruinas,
Plaustra sequi uel iam patriae uidisse per ignes
Culmen agi stragemque deum. nam cetera belli
180
Perpetimur. mene ille nouis, me destinat amens
Seruitiis? urbem aut fugiens natosque relinquam?
Non prius ense manus raptoque armabimus igne
Dumque silent ducuntque noua cum coniuge somnos,
Magnum aliquid spirabit amor?' tunc ignea torquens
185
Lumina praecipites excussit ab ubere natos.
Ilicet arrectae mentes euictaque matrum
Corda sacer Veneris gemitus rapit. aequora cunctae
Prospiciunt simulantque choros delubraque festa
Fronde tegunt laetaeque uiris uenientibus adsunt.
190
Iamque domos mensasque petunt, discumbitur altis
Porticibus, sua cui<que> furens infestaque coniunx
Adiacet, inferni qualis sub nocte barathri
Accubat attonitum Phlegyan et Thesea iuxta
Tisiphone saeuasque dapes et pocula libat,
195
Tormenti genus, et nigris amplectitur hydris.
Ipsa Venus quassans undantem turbine pinum
Adglomerat tenebras pugnaeque accincta trementem
Desilit in Lemnon. nimbis et luce fragosa
Prosequitur polus et tonitru pater auget honoro.
200
Inde nouam pauidas uocem furibunda per auras
Congeminat, qua primus Athos et pontus et ingens
Thraca palus pariterque toris exhorruit omnis
Mater et adstricto riguerunt ubere nati.
Accelerat Pauor et Geticis Discordia demens
205
E stabulis atraeque genis pallentibus Irae
Et Dolus et Rabies et Leti maior imago
Visa truces exserta manus, ut prima uocatu
Intonuit signumque dedit Mauortia coniunx.
Hic aliud Venus et multo magis ipsa tremendum
210
Orsa nefas gemitus fingit uocesque cadentum
Inrupitque domos et singultantia gestans
Ora manu taboque sinus perfusa recenti
Arrectasque comas: 'meritos en prima reuertor
Vlta toros, premit ecce dies.' tum uerbere uictas
215
In thalamos agit et cunctantibus ingerit enses.
Vnde ego tot scelerum facies, tot fata iacentum
Exsequar? heu uatem monstris quibus intulit ordo,
Quae se aperit series! o qui me uera canentem
Sistat et hac nostras exsoluat imagine noctes!
220
Inuadunt aditus et quondam cara suorum
Corpora, pars ut erant dapibus uinoque soporos,
Pars conferre manus etiam magnisque paratae
Cum facibus quosdam insomnes et cuncta tuentes,
Sed temptare fugam prohibetque capessere contra
225
Arma metus, adeo ingentes inimica uideri
Diua dabat, notaque sonat uox coniuge maior;
Tantum oculos pressere ** uelut agmina cernant
Eumenidum ferrumue super Bellona coruscet.
Hoc soror, hoc coniunx propiorque hoc nata parensque
230
Saeua ualet prensosque toris mactatque trahitque
Femineum genus, immanes quos sternere Bessi
Nec Geticae potuere manus aut aequoris irae.
His cruor in thalamis et anhela in pectore fumant
Vulnera seque toris misero luctamine trunci
235
Deuoluunt. diras aliae ad fastigia taedas
Iniciunt adduntque domos. pars ignibus atris
Effugiunt propere, sed dura in limine coniunx
Obsidet et uiso repetunt incendia ferro.
Ast aliae Thressas labem causamque furorum
240
Diripiunt: mixti gemitus clamorque precantum
Barbarus ignotaeque implebant aethera uoces.
Sed tibi nunc quae digna tuis ingentibus ausis
Orsa feram, decus et patriae laus una ruentis
Hypsipyle? non ulla meo te carmine dictam
245
Abstulerint, durent Latii modo saecula fastis
Iliacique lares tantique palatia regni.
Inruerant actae pariter nataeque nurusque
Totaque iam sparsis exarserat insula monstris;
Illa pias armata manus 'fuge protinus urbem
250
Meque, pater! non hostis,' ait 'non moenia laesi
Thraces habent; nostrum hoc facinus. ne quaere, quis auctor!
Iam fuge, iam dubiae donum rape mentis et ensem
Tu potius, miser, oro, tene!' tunc excipit artus
Obnubitque capit tacitumque ad conscia Bacchi
255
Templa rapit primoque manus a limine tendens
'Exime nos sceleri, pater, et miserere piorum
Rursus!' ait. tacita pauidum tunc sede locauit
Sub pedibus dextraque dei. latet ille receptus
Veste sacra. uoces chorus et trieterica reddunt
260
Aera sonum fixaeque fremunt in limine tigres.
Regina ut roseis Auroram surgere bigis
Vidit et insomni lassatas turbine tandem
Conticuisse domos, stabilem quando optima facta
Dant animum maiorque piis audacia coeptis,
265
Serta patri iuuenisque comam uestesque Lyaei
Induit et medium curru locat aeraque circum
Tympanaque et plenas tacita formidine cistas.
Ipsa sinus hederisque ligat famularibus artus
Pampineamque quatit uentosis ictibus hastam,
270
Respiciens teneat uirides uelatus habenas
Vt pater, <e> niuea tumeant ut cornua mitra
Et sacer ut Bacchum referat scyphus. impulit acri
Tum ualidas stridore fores rapiturque per urbem
Talia uoce canens: 'linque o mihi caede madentem,
275
Bacche, domum! sine foedatum te funere pontus
Expiet et referam lotos in templa dracones!'
Sic medios egressa metus, facit ipse uerendam
Nam deus et flatu non inscia gliscit anhelo.
Iamque senem tacitis saeua procul urbe remotum
280
Occulerat siluis, ipsam sed conscius ausi
Nocte dieque pauor fraudataque turbat Erinys.
Non similes iam ferre choros (semel orgia fallunt)
Audet, non paribus furiis accendere saltus,
Et fuga diuersas misero quaerenda per artes.
285
Visa ratis saeuae defecta laboribus undae
Quam Thetidi longinqua dies Glaucoque repostam
Solibus et canis urebat luna pruinis.
Huc genitorem altae per opaca silentia noctis
Praecipitem siluis rapit et sic maesta profatur:
290
'Quam, genitor, patriam, quantas modo linquis inanes
Pube domos! pro dira lues, pro noctis acerbae
Exitium! talin possum te credere puppi,
Care parens? possum tantis retinere periclis?
Soluimus heu serum Furiis scelus. adnue uotis,
295
Diua, soporiferas quae nunc trahis aequore bigas!
Non populos, non dite solum, non ulla parenti
Regna peto: patria liceat decedere terra.
Quando ego seruato mediam genitore per urbem
Laeta ferar? quando hic lacrimas planctusque uidebo?'
300
Dixerat; ille procul trunca fugit anxius alno
Taurorumque locos delubraque saeua Dianae
Aduenit. hic illum tristi, dea, praeficis arae
Ense dato: mora nec terris tibi longa cruentis;
Iam nemus Egeriae, iam te ciet altus ab Alba
305
Iuppiter et soli non mitis Aricia regi.
Arcem nata petit, quo iam manus horrida matrum
Congruerat. rauco fremitu sedere parentum
Natorumque locis uacuaeque in moenibus urbis
Iura nouant. donant solio sceptrisque paternis
310
Vt meritam redeunt<que> piae sua praemia menti.
Ecce procul ualidis Lemnon tendentia remis
Arma notant, rapitur subito regina tumultu
Conciliumque uocat. non illis obuia tela
Ferre nec infestos derat furor improbus ignes,
315
Ni Veneris saeuas fregisset Mulciber iras.
Tunc etiam uates Phoebo dilecta Polyxo
(Non patriam, non certa genus, sed maxima cete
Proteaque ambiguum Pharii se patris ab antris
Huc rexisse uias iunctis super aequora phocis;
320
Saepe imis se condit aquis cunctataque paulum
Surgit ut auditas referens in gurgite uoces)
'Portum demus' ait ' ** haec, credite, puppis
Aduenit et leuior Lemno deus aequore flexit
Huc Minyas. Venus ipsa uolens dat tempore iungi,
325
Dum uires utero maternaque sufficit aetas.'
Dicta placent portatque preces ad litora Grais
Iphinoe. nec turba nocens scelerisque recentis
Signa mouent tollitque loco Cytherea timorem.
Protinus ingentem procerum dux nomine taurum
330
Deicit, insuetis et iam pia munera templis
Reddit et hac prima Veneris calet ara iuuenca.
Ventum erat ad rupem, cuius pendentia nigris
Fumant saxa iugis coquiturque uaporibus aer.
Substitit Aesonides atque hic regina precari
335
Hortatur causasque docens 'haec antra uidetis
Vulcanique' ait 'ecce domos; date uina precesque.
Forsitan hoc factum taceat iam fulmen in antro;
Nox dabit ipsa fidem, clausae cum murmura flammae,
Hospes, et incussae sonitum mirabere massae.'
340
Moenia tum uiresque loci ueteresque parentum
Iactat opes. mediis famulae conuiuia tectis
Expediunt, Tyrio uibrat torus igneus ostro.
Stat maerens atauos reges regesque maritos
Thressa manus, quaecumque faces timuisse iugales
345
Credita nec dominae sanctum tetigisse cubile.
Iam medio Aesonides, iam se regina locauit,
Post alii proceres. sacris dum uincitur extis
Prima fames circum pateris it Bacchus et omnis
Aula silet. dapibus coeptis mox tempora fallunt
350
Noctis et in seras durant sermonibus umbras
Praecipueque ducis casus mirata requirit
Hypsipyle, quae fata trahant, quae regis agat uis
Aut unde Haemoniae molem ratis. unius haeret
Adloquio et blandos paulatim colligit ignes,
355
Iam non dura toris Veneri nec iniqua reuersae
Et deus ipse moras spatiumque indulget amori.
Pliada lege poli nimboso mouerat astro
Iuppiter aeternum uoluens opus et simul undis
Cuncta ruunt unoque dei Pangaea sub ictu
360
Gargaraque et maesti steterant formidine luci.
Saeuior haud alio mortales tempore gentes
Terror agit. tunc urget enim, tunc flagitat iras
In populos Astraea Iouem terrisque relictis
Inuocat adsiduo Saturnia sidera questu.
365
Insequitur niger et magnis cum fratribus Eurus
Intonat Aegaeo tenditque ad litora pontus.
Et lunam quarto densam uidet imbribus ortu
Thespiades, longus coeptis et fluctibus arcet
Qui metus. usque nouos diuae melioris ad ignes
370
Vrbe sedent laeti Minyae uiduisque uacantes
Indulgent thalamis nimbosque educere luxu
Nec iam uelle uias Zephyrosque audire uocantes
Dissimulant, donec resides Tirynthius heros
Non tulit ipse rati inuigilans atque integer urbis:
375
Inuidisse deos tantum maris aequor adortis
Desertasque domos fraudataque tempore segni
Vota patrum; quid et ipse uiris cunctantibus adsit?
'O miseri quicumque tuis accessimus actis!
Phasin et Aeeten Scythicique pericula ponti
380
Redde,' ait 'Aesonide! me tecum solus in aequor
Rerum traxit amor, dum spes mihi sistere montes
Cyaneos uigilemque alium spoliare draconem.
Si sedet Aegaei scopulos habitare profundi,
Hoc mecum Telamon peraget meus.' haec ubi dicta
385
Haud secus Aesonides monitis accensus amaris
Quam bellator equus, longa quem frigida pace
Terra iuuat - uix in laeuos piger angitur orbes -,
Frena tamen dominumque uelit si Martius aures
Clamor et obliti rursus fragor impleat aeris.
390
Tunc Argum Tiphynque uocat pelagoque parari
Praecipitat. petit ingenti clamore magister
Arma uiros pariter sparsosque in litore remos.
Exoritur nouus urbe dolor planctusque per omnes
Et facies antiqua domos: sibi moenia linqui
395
En iterum et quando natorum tempora, gentem
Qui recolant, qui sceptra gerant? nunc triste nefandae
Noctis opus, uidui nunc illa silentia tecti
Saeua ma<gis>, thalamos excussaque uincla quod ausae
Induere atque iterum tales admittere curas.
400
Ipsa quoque Hypsipyle, subitos per litora cursus
Vt uidit totaque uiros decedere Lemno,
Ingemit et tali compellat Iasona questu:
'Iamne placet primo deducere uela sereno,
Carius o mihi patre caput? modo saeua quierunt
405
Aequora. sic portus fugeret ratis, aspera si te
Plias in aduersae tenuisset litore Thraces.
Ergo moras caelo cursumque tenentibus undis
Debuimus?' dixit lacrimans haesuraque caro
Dona duci promit chlamydem textosque labores.
410
Illic seruati genitoris conscia sacra
Pressit acu currusque pios: stant saeua pauentum
Agmina dantque locum; uiridi circum horrida tela
Silua tremit; mediis refugit pater anxius umbris.
Pars et frondosae raptus expresserat Idae
415
Inlustremque fugam pueri, mox aethere laetus
Astabat mensis, quin et Iouis armiger ipse
Accipit a Phrygio iam pocula blanda ministro.
Tunc ensem notumque ferens insigne Thoantis
'Accipe' ait 'bellis mediaeque ut puluere pugnae
420
Sim comes, Aetnaei genitor quae flammea gessit
Dona dei, nunc digna tuis adiungier armis.
I, memor i terrae, quae uos amplexa quieto
Prima sinu, refer et domitis a Colchidos oris
Vela per hunc utero quem linquis Iasona nostro.'
425
Sic ait Haemonii labens in colla mariti
Nec minus Orphea tristis ceruice tuaque,
Aeacide, et gemino coniunx a Castore pendet.
Has inter lacrimas legitur piger uncus harenis,
Iam remi rapuere ratem, iam flamina portant;
430
Spumea subsequitur fugientis semita claui.
Tunc tenuis Lemnos transitque Electria tellus
Threiciis arcana sacris. hic numinis ingens
Horror et incautis decreta piacula linguis.
Hanc demissa Ioui non umquam laedere fluctu
435
Audet hiems, sponte ipse deus tunc asperat undas
Cum uetat infidos sua litora tangere nautas.
Obuius at Minyas terris adytisque sacerdos
Excipit hospitibus reserans secreta Thyotes.
Hactenus in populos uati, Samothraca, diem<que>
440
Missa mane sacrisque metum seruemus opertis.
Illi sole nouo laeti plenique deorum
Considunt transtris. iam quas praeuiderat urbes
Nauita condebat proraeque accesserat Imbros
Et sol aetherias medius conscenderat arces.
445
Thessala Dardaniis tunc primum puppis harenis
Adpulit et fatis Sigeo litore sedit.
Desiliunt, pars hinc leuibus candentia uelis
Castra leuat, tracto pars frangit adorea saxo
Farra, citum strictis alius de cautibus ignem
450
Obtendit foliis et sulphure pascit amico.
Alcides Telamonque comes dum litora blando
Anfractu sinuosa legunt, uox accidit aures
Flebile succedens cum fracta remurmurat unda.
Attoniti pressere gradum uacuumque sequuntur
455
Vocis iter. iam certa sonat desertaque durae
Virgo neci quem non hominum superumque uocabat?
Acrius hoc instare uiri succurrere certi,
Qualiter, impleuit gemitu cum taurus acerbo
Auia frangentem morsu super alta leonem
460
Terga ferens, coit e sparso concita mapali
Agrestum manus et caeco clamore coloni.
Constitit Alcides uisuque enisus in alta
Rupe truces manicas defectaque uirginis ora
Cernit et ad primos surgentia lumina fluctus,
465
Exanimum ueluti multa tamen arte coactum
Maeret ebur, Pariusue notas et nomina sumit
Cum lapis aut liquidi referunt miranda colores.
Ductor ait 'quod, uirgo, tibi nomenque genusque,
Quae sors ista, doce, tendunt cur uincula palmas?'
470
Illa tremens tristique oculos deiecta pudore
Non ego digna malis.' inquit; 'suprema parentum
Dona uides ostro scopulos auroque frequentes.
Nos Ili felix quondam genus, inuida donec
Laomedonteos fugeret fortuna penates.
475
Principio morbi caeloque exacta sereno
Temperies, arsere rogis certantibus agri,
Tum subitus fragor et fluctus Idaea mouentes
Cum stabulis nemora. ecce repens consurgere ponto
Belua, monstrum ingens. hanc tu nec montibus ullis
480
Nec nostro metire mari. primaeua furenti
Huic manus amplexus inter planctusque parentum
Deditur. hoc sortes, hoc corniger imperat Hammon
Virgineam damnare animam sortitaque Lethen
Corpora. crudelis scopulis me destinat urna.
485
Verum o iam redeunt Phrygibus si numina tuque
Ille ades auguriis promisse et sorte deorum,
Iam cui candentes uotiuo in gramine pascit
Cornipedes genitor, nostrae stata dona salutis,
Adnue meque, precor, defectaque Pergama monstris
490
Eripe, namque potes. neque enim tam lata uidebam
Pectora, Neptunus muros cum iungeret astris,
Nec tales umeros pharetramque gerebat Apollo.'
Auxerat haec locus et facies maestissima capti
Litoris et tumuli caelumque quod incubat urbi,
495
Quale laborantis Nemees iter aut Erymanthi
Vidit et infectae miseratus flumina Lernae.
Dat procul interea signum Neptunus et una
Monstriferi mugire sinus Sigeaque pestis
Agglomerare fretum, cuius stellantia glauca
500
Lumina nube tremunt atque ordine curua trisulco
Fulmineus quatit ora fragor pelagoque remenso
Cauda redit passosque sinus rapit ardua ceruix.
Illam incumbentem per mille uolumina pontus
Prosequitur lateri adsultans trepidisque ruentem
505
Litoribus sua cogit hiems. non fluctibus aequis
Nubiferi uenit unda Noti, non Africus alto
Tantus ouat patriisque manus cum plenus habenis
Orion bipedum flatu mare tollit equorum.
Ecce ducem placitae furiis crudescere pugnae
510
Surgentemque toris stupet immanemque paratu
Aeacides pulsentque graues ut terga pharetrae.
Ille patrem pelagique deos suaque arma precatus
Insiluit scopulo motumque e sedibus aequor
Horruit et celsi spatiosa uolumina monstri,
515
Qualis ubi a gelidi Boreas conuallibus Hebri
Tollitur et uolucres Rhipaea per ardua nubes
Praecipitat. piceo nox tum tenet omnia caelo.
Illa simul molem horrificam scopulosaque terga
Promouet ingentique umbra subit, intremere Ide
520
Inlidique †rates† pronaeque resurgere turres.
Occupat Alcides arcu totaque pharetrae
Nube premit. non illa magis quam sede mouetur
Magnus Eryx, deferre uelint quem uallibus imbres.
Iam breuis et telo uolucri non utilis aer,
525
Tum uero fremitus uanique insania coepti
Et tacitus pudor et rursus pallescere uirgo.
Proicit arma manu, scopulos uicinaque saxa
Respicit et quantum uentis adiuta uetustas
Impulerat po[te]ntiue fragor, tantum abscidit imi
530
Concutiens a sede maris. iamque agmine toto
Pistris adest miseraeque inhiat iam proxima praedae.
Stat mediis elatus aquis recipitque ruentem
Alcides saxoque prior surgentia colla
Obruit. hinc uastos nodosi roboris ictus
535
Congeminat. fluctus defertur ** in imos
Iam totis resoluta uadis. Idaeaque mater
Et chorus et summis ulularunt collibus Amnes.
Protinus e scopulis et opaca ualle resurgunt
Pastores magnisque petunt clamoribus urbem.
540
Nuntius hinc socios Telamon uocat ac simul ipsi
Horrescunt subitoque uident in sanguine puppem.
Nec minus in scopulos crudique cacumina saxi
Emicat Alcides uinclisque tenentibus aufert
Virgineas de rupe manus aptatque superbis
545
Arma umeris. regem inde petens superabat ouanti
Litora tuta gradu, qualis per pascua uictor
Ingreditur, tum colla tumens, tum celsior armis
Taurus, ubi adsueti pecoris stabula alta reuisit
Et patrium nemus et bello quos ultus amores.
550
Obuia cui contra longis emissa tenebris
Turba Phrygum paruumque trahens cum coniuge natum
Laomedon. iam maestus equos, iam debita posci
Dona gemit. pars aerii fastigia muri
Cingit et ignotis iuuenem mirantur in armis.
555
Illum torua tuens atque acri lubricus astu
Rex subit et patrio fatur male laetus amore:
'Maxime Graiugenum, quem non Sigea petentem
Litora nec nostrae miserantem funera Troiae
Appulit his Fors ipsa locis, si uera parentem
560
Fama Iouem summique tibi genus esse Tonantis,
Noster ades iunctisque uenis. sator unus et idem
Stirpis honos, quamquam longis disiungimur oris.
Quot mihi post lacrimas, post quanta piacula patrum
Serus ades, quam parua tuis iam gloria factis!
565
Verum age nunc socios fraternis moenibus infer,
565a
Vt tibi, seruata statui quae munera prole,
566
Crastina lux biiuges stabulis ostendat apertis.'
Dixerat haec tacitusque dolos dirumque uolutat
Corde nefas, clausum ut thalamis somnoque grauatum
Immolet ereptaque luat responsa pharetra.
570
Namque bis Herculeis deberi Pergama telis
Audierat. Priami sed quis iam uertere regnis
Fata queat? manet immotis nox duria lustris
Et genus Aeneadum et Troiae melioris honores.
'Nos' ait 'ad Scythici' Tirynthius 'ostia ponti
575
Raptat iter. mox huc uestras reuehemur ad oras
Donaque dicta feram.' tum uero plura uocatis
Adnuit ille deis. promissa infida tyranni
Iam Phryges et miserae flebant discrimina Troiae.
Panditur hinc totis in noctem carbasus alis
580
Litoraque et ueteris tumulos praelabitur Ili
Dardaniumque patrem: uigili simul omnia ludo
Festa uident. hinc unda, sacris hinc ignibus Ide
Vibrat et horrisonae respondent Gargara buxo.
Inde ubi iam medii tenuere silentia ponti
585
Stridentesque iuuant aurae, Phrixea subibant
Aequora et angustas quondam sine nomine fauces.
Ecce autem prima uolucrem sub luce dehiscens
Terruit unda ratem uittataque constitit Helle,
Iam Panopes Thetidisque soror iamque aurea laeua
590
Sceptra tenens, dum sternit aquas proceresque ducemque
Aspicit et placidis compellat Iasona dictis:
'Te quoque ab Haemoniae ignota per aequora terris
Regna infesta domus fatisque simillima nostris
Fata ferunt. iterum Aeolios fortuna nepotes
595
Spargit et infelix Scythicum gens quaeritis amnem.
Vasta super tellus, longum (ne defice coeptis!)
Aequor et ipse procul, uerum dabit ostia, Phasis.
Hic nemus arcanum geminaeque uirentibus arae
Stant tumulis, hic prima pia sollemnia Phrixo
600
Ferte manu cinerique, precor, mea reddite dicta:
'Non ego per Stygiae, quod rere, silentia ripae,
Frater, agor. frustra uacui scrutaris Auerni,
Care, uias neque enim scopulis me et fluctibus actam
Frangit hiems. celeri extemplo subiere ruentem
605
Cymothoe Glaucusque manu. pater ipse profundi
Has etiam sedes, haec numine tradidit aequo
Regna nec Inois noster sinus inuidet undis.'
Dixerat et maestos tranquilla sub aequora uultus
Cum gemitu tulit, ut patrii rediere dolores.
610
Tum pelago uina inuergens dux talibus infit:
'Vndarum decus et gentis, Cretheia uirgo,
Pande uiam cursuque tuos age, diua, secundo!'
Immittitque ratem mediasque interuolat urbes
Qua breuibus furit aestus aquis Asiamque prementem
615
Effugit abruptis Europa immanior oris.
Has etiam terras consertaque gentibus arua
Sic pelago pulsante, reor, Neptunia quondam
Cuspis et aduersi longus labor abscidit aeui
Vt Siculum Libycumque latus, stupuitque fragore
620
Ianus et occiduis regnator montibus Atlans.
Iam iuga Percotes Pariumque infame fragosis
Exsuperant Pityamque uadis transmissaque puppi
Lampsacus, Ogygii quam nec trieterica Bacchi
Sacra neque arcanis Phrygius furor inuehit antris,
625
Sed suus in Venerem raptat deus. illius aras
Vrbe super celsique uident uelamina templi.
Rarior hinc tellus atque ingens undique caelum
Rursus et incipiens alium prospectus in orbem.
Terra sinu medio Pontum iacet inter et Hellen
630
Ceu fundo prolata maris. namque improba caecis
Intulit arua uadis longoque sub aequora dorso
Litus agit, tenet hinc ueterem confinibus oris
Pars Phrygiam, pars discreti iuga pinea montis.
Nec procul ad tenuis surgit confinia ponti
635
Vrbs placidis demissa iugis. rex diuitis agri
Cyzicus. Haemoniae qui tum noua signa carinae
Vt uidet, ipse ultro primas procurrit ad undas
Miraturque uiros dextramque amplexus et haerens
Incipit: 'o terris nunc primum cognita nostris
640
Emathiae manus et fama mihi maior imago,
Non tamen haec adeo semota neque ardua tellus
†Longaque† iam populis inter uia lucis eoae,
Cum tales intrasse duces, tot robora cerno.
Nam licet hinc saeuas tellus alat horrida gentes
645
Meque fremens tumido circumfluat ore Propontis,
Vestra fides ritus<que> pares et mitia cultu
His etiam mihi corda locis. procul effera uirtus
Bebrycis et Scythici procul inclementia sacri.'
Sic memorat laetosque rapit, simul hospita pandi
650
Tecta iubet templisque sacros largitur honores.
Stant gemmis auroque tori mensaeque paratu
Regifico centumque pares primaeua ministri
Corpora; pars epulas manibus, pars aurea gestant
Pocula bellorum casus expressa recentum.
655
Atque ea prima duci porgens carchesia Graio
Cyzicus 'hic portus' inquit 'mihi territat hostis,
Has acies sub nocte refert, haec uersa Pelasgum
Terga uides, meus hic ratibus qui pascitur ignis.'
Subicit Aesonides: 'utinam nunc ira Pelasgos
660
Adferat et solitis temptet concurrere furtis
Cunctaque se ratibus fundat manus. arma uidebis
Hospita nec post hanc ultra tibi proelia noctem.'
Sic ait hasque inter uariis nox plurima dictis
Rapta uices nec non simili lux postera tractu.